Nowa polityka zagraniczna prezydenta Chin Xi Jinpinga

Nowy przywódca na czele Chin

XVIII Zjazd Komunistycznej Partii Chin /KPCh/ w listopadzie 2012, w części dot. polityki zagranicznej, przebiegał jeszcze pod silnym wpływem koncepcji „pokojowego rozwoju” i „budowy harmonijnego świata”, promowanych przez ustępującego Sekretarza Generalnego KPCh i prezydenta Chin Hu Jintao. Hu wspomniał również o rozwijaniu współpracy i przyjaźni z innymi krajami w oparciu o Pięć Zasad Pokojowego Współistnienia, głównej koncepcji polityki zagranicznej Chin z początku lat pięćdziesiątych. 

Bezpośrednio po XVIII Zjeździe KPCh widoczne było, że nowy przywódca Chin Xi Jinping posiada nie tylko inną, bardziej wyrazistą, osobowość niż jego poprzednik, ale i szybko umacnia swoją pozycję polityczną. W Stałym Komitecie Biura Politycznego nie ustalono osoby odpowiedzialnej za politykę zagraniczną, co wskazywało, że Xi zamierza osobiście nadzorować sprawy zagraniczne. Tendencja ta potwierdziła się kiedy Xi Jinping przejął przewodniczenie najważniejszym zespołom i grupom roboczym w kierownictwie, a następnie został wybrany na przewodniczącego/prezydenta Chin¹. Mocnym akcentem potwierdzającym tendencję były niektóre decyzje podjęte przez III Plenum KC KPCh w dniach 9 -12.11.2013, w tym powołanie dwu nowych organów z Xi Jinping jako ich przewodniczącym: Grupy Kierowniczej ds. Pogłębiania Reform i Narodowego Komitetu Bezpieczeństwa. Szczególnie ta pierwsze instytucja, w warunkach chińskich, tradycyjnie mogła być kierowana przez premiera². Wraz z umacnianiem swojej osobistej pozycji politycznej, Xi Jinping coraz więcej uwagi poświęcał problematyce polityki zagranicznej Chin.

Zmienione uwarunkowania, tradycyjne cele

Na początku drugiego dziesięciolecia XXI wieku warunki wewnętrzne i zewnętrzne realizacji chińskiej polityki zagranicznej stały się bardziej zróżnicowane i złożone niż poprzednio. Strategiczne cele państwa, również w tej dziedzinie, muszą obecnie w większym stopniu uwzględniać swoiste uspołecznienie polityki zagranicznej/ m.in. Internet/ oraz równoważyć interesy bardzo różnych sił wewnętrznych, zwłaszcza tych związanych z wojskiem oraz gospodarczymi i regionalnymi grupami nacisku. Chiny stały się dużo silniejsze niż np. w 2007, czyli przed światowym kryzysem finansowym i gospodarczym. Warunki dla ich działania na arenie międzynarodowej, w związku z trwającymi następstwami kryzysu, różnymi konfliktami, również w regionie Azji i Pacyfiku, oraz dramatycznym spadkiem zaufania pomiędzy wielkimi mocarstwami, są jednak także znacznie bardziej złożone i wymagające szczególnie umiejętnej i dalekowzrocznej polityki zagranicznej. 

Nie uległy natomiast zmianie główne cele strategiczne. Tak jak za czasów wielkich reformatorów cesarstwa pod koniec XIX wieku, za czasów przywódców rewolucji sinhajskiej i później narodowców w Republice Chińskiej, rewolucji ludowej kierowanej przez komunistów, a potem po rozpoczęciu reform Deng Xiaopinga, celami tymi zawsze było przede wszystkim „odrodzenie wielkości chińskiej nacji i potęgi państwa” oraz przywrócenie Chinom „należnego im miejsca na arenie międzynarodowej”, aby według najnowszych haseł „stać się w końcu XXI wieku wiodącym krajem na świecie”. Najlepiej aby do 2049 być „numerem jeden na świecie” czyli zrealizować ten cel do 100 rocznicy proklamowania ChRL³.

Na zakończenie XVIII zjazdu Xi Jinping na spotkaniu z mediami wymienił m.in. jako jeden z głównych celów „wielkie odrodzenie chińskiej nacji”. Nieco później Xi Jinping złożył wizytę w Pekińskim Muzeum Historii Narodowej, gdzie w nawiązaniu do czasów upokorzenia Chin przez obce mocarstwa w XIX wieku, wyjaśnił, że odrodzenie nacji chińskiej jest możliwe przez realizację koncepcji „chińskiego marzenia”- Chinese Dream⁴. Koncepcja chińskiego marzenia od tego czasu stale pojawia się w wypowiedziach Xi Jinpinga i oznacza, w największym uogólnieniu, dążenie do większej pomyślności i sprawiedliwości dla indywidualnych obywateli, ale też do sprawnego i silnego państwa, z którego Chińczycy mogliby czuć się dumni.

Nowe zjawiska w relacjach z partnerami zagranicznymi

W pierwszym okresie po objęciu władzy przez Xi Jinpinga, nastąpiło dalsze usztywnienie stanowiska Chin w sporach granicznych dotyczących obszarów morskich. Obejmowało to zarówno Morze Wschodnio – Chińskie, jak i Morze Południowo – Chińskie, a zwłaszcza relacje z Japonią, Filipinami i Wietnamem. Napięcia nasiliły się początkowo na Morzu Wschodnio – Chińskim, wokół spornych, ale pozostających pod administracją japońską wysp Senkaku/Diaoyu. Powodem były także zabiegi japońskiego premiera Shinzo Abe mające m.in. na celu reinterpretację japońskiej konstytucji/ artykuł 9/. Umożliwiła ona Japońskim Siłom Samoobrony działania w konfliktach również poza archipelagiem i pomoc wojskową sojusznikom nawet jeśli Japonia nie zostanie zaatakowana oraz działania wojskowe w ramach tzw. kolektywnej samoobrony. Mocnym akcentem ze strony chińskiej w konfrontacji z Japonią było ogłoszenie przez Pekin w listopadzie 2013 wprowadzenia na Morzu Wschodnio – Chińskim tzw. Obronnej Strefy Powietrznej Identyfikacji / Air Defence Identifictaion Zone – ADIZ/, która na dość znacznym obszarze nakłada się na podobną strefę japońską, a także w niewielkim zakresie na strefy Korei Płd. i Tajwanu, a przede wszystkim obejmuje przestrzeń nad spornymi z Japonią wyspami. Było to pierwsze tego typu działanie ze strony ChRL od 1949, wychodzące poza dotychczasową ochronę wód przybrzeżnych. Nie było ono poprzedzone jakimikolwiek konsultacjami, ani nawet wcześniejszą wymianą informacji z sąsiadami. Ten krok był też niewątpliwie wyzwaniem wobec strategicznej dominacji USA w strefie Zachodniego Pacyfiku.

W charakterze przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej Xi Jinping, od samego początku, obok tradycyjnych wskazań dla sił zbrojnych w sprawie doskonalenia umiejętności i modernizacji, postawił im konkretny cel: „realizując polecenia partii być zdolnym do prowadzenia wojny i do jej wygrania”⁵. Kolejnym krokiem było rozpoczęcie na przełomie 2015/2016 reformy sił zbrojnych, mającej uczynić z nich siłę wiarygodną i nowoczesną, zdolną do przeprowadzania skomplikowanych operacji. Reforma, która ma być zakończona do 2020, nacisk kładzie na rozwój lotnictwa, marynarki i sił rakietowych, kosztem wojsk lądowych. Jej celem jest też umocnienie kontroli partii nad siłami zbrojnymi m.in. poprzez umocnienie roli Centralnej Komisji Wojskowej. Większa ma być rola sił zbrojnych w realizacji polityki zagranicznej w postaci wizyt okrętów, udziału w ćwiczeniach za granicą, umów o współpracy wojskowej, a także niewątpliwych demonstracji siły w niektórych regionach świata. 

W początkowym okresie sprawowania władzy przez Xi, odnotowano także wyraźny spadek ilości odwoływania się przez polityków i media do „pokojowego rozwoju”, a także do wytycznych Deng Xiaopinga dotyczących polityki zagranicznej/ tzw. konstytucja 28 hieroglifów/, zwłaszcza jeżeli chodzi o zachowanie ostrożności, nie wysuwanie się na wiodącą pozycję i ukrywanie intencji i możliwości.

Wspomniane sygnały, rozpatrywane w dłuższym okresie czasu i w połączeniu z innymi zjawiskami od czasu objęcia władzy przez Xi Jinpinga, nie były jednak jednoznaczne. Odwoływanie do „pokojowego rozwoju” i innych dawnych koncepcji, wprawdzie znacznie rzadsze niż poprzednio, jednak nadal miało miejsce, zarówno u Xi jak i innych członków kierownictwa. W końcu czerwca 2014 w Pekinie nadano wysoką oprawę polityczną 60 rocznicy Pięciu Zasad Pokojowego Współistnienia, wypracowanych w stosunkach z Birmą i Indiami w 1954. W swoim wystąpieniu Xi Jinping zaatakował koncepcję globalnej hegemonii i podkreślił kluczowe znaczenie respektowania suwerenności i integralności terytorialnej, czyniąc wyraźną aluzję do światowej polityki USA⁶.

Stosunki z amerykańskim supermocarstwem

Amerykański „pivot” ku Azji zainicjowany przez prezydenta Obamę w 2011, pomimo uspokajających wypowiedzi polityków amerykańskich jak np. sekretarza obrony Leona Panetty na tzw. Shangri –La Dialogue w Singapurze w czerwcu 2012 m.in. o tym, że ta polityka przyniesie korzyści także Chinom poprzez „wzrost wspólnego bezpieczeństwa i dobrobytu”, w Pekinie odczytano z niepokojem jako wzmocnienie polityki powstrzymywania/containment/ Chin. 

Xi Jinping, jeszcze jako wiceprezydent, wiele uwagi poświęcał relacjom z USA, i już wówczas wysunął propozycję budowy „nowego typu stosunków pomiędzy wielkimi mocarstwami”, która prawdopodobnie miała neutralizować niepokojące Pekin elementy „pivot”. Jako prezydent, Xi Jinping w czasie spotkania z Barackiem Obamą w Kalifornii w czerwcu 2013, przedstawił swoją koncepcję, która, według dyplomatów chińskich, ma polegać m.in. na unikaniu konfliktów i konfrontacji, poszanowaniu wzajemnych interesów i współpracy na zasadzie „win – win”⁷. Xi w czasie konferencji prasowej, wspólnej z Obamą, mówił o mocnych podstawach relacji wzajemnych.

Niektórzy obserwatorzy jednak uważają, że przyjęcie wspomnianej formuły strona chińska rozumie jako akceptację przez USA szczególnej roli Chin w świecie i uznanie ich de facto za najważniejszego partnera wśród pozostałych światowych mocarstw. Reakcja Obamy w sprawie propozycji chińskiej była bardzo ostrożna i wyczekująca. Później strona chińska wielokrotnie starała się wciągnąć partnera amerykańskiego w oficjalne uznanie i zaakceptowanie ich koncepcji. Dla stworzenia sprzyjającej atmosfery Chińczycy zapowiadali bardziej aktywny udział w rozwiązywaniu światowych i regionalnych napięć⁸. Obserwatorzy przyznają, że Chiny promując swoją koncepcję, równocześnie w wielu sprawach z zakresu bezpieczeństwa prowadziły akomodacyjną politykę w ważnych dla USA kwestiach dotyczących np. Iranu czy nawet Korei Płn. Również w sprawach gospodarczych jak np. otwarcie rynku chińskiego na kapitał amerykański w sferze usług, stanowisko Pekinu było elastyczne⁹.

Chiny zajęły konstruktywne stanowisko w sprawie zmian klimatycznych, podpisując z USA odpowiednie porozumienie w czerwcu 2015, a także na Konferencji Paryskiej. Prawdopodobnie jednak gdyby USA otwarcie odrzuciły proponowany model stosunków, Chiny unikając nadal otwartej konfrontacji, usztywniłyby swoje stanowisko i rywalizacja byłaby bardziej zdecydowana, jak przypuszczał wspomniany profesor Shi Yinhong w Paryżu 26.06.2014. Wizyta Xi Jinpinga w USA we wrześniu 2015 przebiegła w dobrej atmosferze i wcześniej spowodowała pewne dodatkowe gesty z obu stron, m.in. zawarcie w czerwcu 2015 porozumień o dialogu sił zbrojnych i o unikaniu incydentów w powietrzu, prowadzące do złagodzenia napięć. Pomimo tego ceniony ekspert ds. stosunków chińsko – amerykańskich David Shambaugh uważa, że relacje obu krajów weszły w etap, w którym rywalizacja zaczyna przeważać nad współpracą, i obejmuje wszystkie dziedziny stosunków, zaś różnice stanowisk są głębokie i trudne do pogodzenia, a każdy incydent szczególnie na morzach okalających Chiny i w pobliżu Tajwanu, grozi bardzo poważnymi konsekwencjami¹⁰. 

W polityce zagranicznej rośnie znaczenie relacji z sąsiadami 

Pomimo wspomnianego zaostrzenia sytuacji na Morzach Wschodnio- i Południowo- Chińskich, w Chinach w latach 2013 – 2014 ożywiła się dyskusja, na temat relacji z sąsiadami, w tym szczególnie w odniesieniu do sąsiadów poprzez obszary morskie. W relacjach z sąsiadami na Morzu Południowo – Chińskim, obok zachowań stanowczych, a nawet bezwzględnych/m.in. nasilająca się budowa infrastruktury cywilnej i wojskowej na wysepkach i rafach oraz eksploatacja zasobów morskich i dna morskiego na spornych obszarach morskich/, pojawiały się gesty konstruktywne, ukierunkowane na rozwój współpracy. Działania takie obecne były, choć w mniejszym stopniu, także w relacjach z Japonią. Ważnym tego przejawem było porozumienie o powstrzymaniu wzrostu napięcia pomiędzy obu krajami, przy okazji szczytu APEC w Pekinie w listopadzie 2014/w opinii Pekinu po ustępstwach Tokio, które po raz pierwszy przyznało, że, wbrew dotychczasowej taktyce japońskiej, istnieje jednak spór chińsko – japoński o wyspy Diaoyu/Senkaku/. Następnymi sygnałami spadku napięcia było spotkanie ministrów spraw zagranicznych Chin, Japonii i Korei Płd. w Seulu w marcu 2015 i ponowne spotkanie Xi i Abe w Dżakarcie na szczycie Azja- Afryka w kwietniu tego roku . Wysiłki premiera Abe zmiany konstytucji, umożliwiającej nowe podejście do problemów bezpieczeństwa, zacieśnianie współpracy wojskowej z USA, a także wzmacnianie militarnie oponentów Chin na Morzu Południowo – Chińskim/ szczególnie Filipiny/, obserwowane z oburzeniem i niepokojem w Pekinie, nie wróżą szybkiej normalizacji stosunków chińsko – japońskich. Charakterystyczne jest jednak, że na przestrzeni 2015 nasilenie napięć przesunęło się wyraźnie na Morze Południowo – Chińskie. 

W październiku 2013 w Pekinie odbyła się konferencja na temat dyplomacji dobrego sąsiedztwa, której przewodniczył Xi Jinping i uczestniczyło całe najwyższe kierownictwo kraju. Konferencja dotyczyła bezpośredniego geograficznego otoczenia Chin, ale była skoncentrowana na Azji Południowo – Wschodniej. Jej główną konkluzją było podkreślenie, że „polityka dobrego sąsiedztwa” musi pełnić rolę przewodnią w postępowaniu Chin wobec najbliższych sąsiadów. Xi podkreślił, że zdrowe relacje z sąsiadami będą korzystne i dla Chin i dla regionu. Chiny powinny traktować sąsiadów jak przyjaciół i partnerów, przyczyniać się aby czuli się bezpieczni i mogli się rozwijać. W grudniu 2013 w Pekinie w czasie dyskusji z udziałem ministra spraw zagranicznych na temat zadań dyplomacji na 2014, jeden z czołowych politologów chińskich Jin Canrong z Uniwersytetu Renmin przyznał, że obecnie uwaga polityki zagranicznej Chin koncentruje się na sąsiadach i będzie to trwało jakiś czas, a jednym z dwu głównych problemów chińskiej dyplomacji są konflikty terytorialne z niektórymi sąsiadami, jako drugi wymienił brak zaufania do Chin ze strony USA¹¹.

Innym aspektem polityki dobrego sąsiedztwa, wychodzącym poza bezpośrednie otoczenie, ale ciągle skoncentrowanym na relacjach z sąsiadami, było nadanie wysokiej rangi IV Konferencji na rzecz Współdziałania i Budowy Środków Zaufania/CICA/ w maju 2014 w Szanghaju z udziałem 47 państw. Konferencja wyraźnie miała wykazać aktywność Pekinu w sferze bezpieczeństwa azjatyckiego, przy akcentowaniu pokojowych intencji i dużej odpowiedzialności za region. Xi w swoim wystąpieniu, wprawdzie uznał istnienie interesów innych państw w Azji i ich prawo do odgrywania roli w regionie, ale apelował aby problemy bezpieczeństwa w Azji były rozwiązywane przez samych Azjatów. Azja dysponuje odpowiednimi możliwościami, by umacniać swoje bezpieczeństwo, bez pomocy sił z zewnątrz. Było to wyraźne zarysowanie nowej koncepcji bezpieczeństwa w regionie, przy czym Chiny chcą być głównym rozgrywającym¹².

W tym kontekście niezwykle irytująca dla Pekinu jest polityka KRLD rozwijania zdolności nuklearnych i rakietowych, która znacząco utrudnia przyciąganie do coraz bliższej współpracy Republiki Korei oraz stanowi wygodne uzasadnienie dla USA do zwiększania ich wpływów i obecności w Azji Północno – Wschodniej, w tym planu zainstalowania na terenie Republiki Korei systemów przeciwrakietowych THAAD, które stanowią poważne zagrożenie dla strategicznych sił rakietowych Chin / a także częściowo Rosji/. Chiny, wspierane przez Rosję, wypowiadają się zdecydowanie przeciwko ich instalacji, jako broni zmieniającej sytuacje strategiczną w dużej części Azji i znacznie wykraczającej poza potrzeby obronne Republiki Korei. 

Nowe zjawiska w złożonych relacjach chińsko - rosyjskich

Stosunki rosyjsko – chińskie obciążone są trudną przeszłością. Historycy chińscy do dziś oceniają, że np. w XIX wieku zagrożenie ze strony Rosji było większe niż ze strony Wielkiej Brytanii.

Chiny z wielkim niepokojem przyjęły rozpad ZSRR, ale szybko uznały powstałe w jego wyniku nowe państwa w Azji Środkowej i porozumiały się z nimi co do granic. Z największym sąsiadem – Rosją w 2001 zawarty został Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjacielskiej współpracy, fundament obecnych stosunków rosyjsko – chińskich, a w 2004 Traktat graniczny dotyczący ponad 4300 kilometrów granicy/ ostatnie uzgodnienia graniczne miały miejsce w lipcu 2008/. W jesieni 2012, w czasie kampanii prezydenckiej Włodzimierz Putin podkreślił: „ Rosja potrzebuje prosperujących i stabilnych Chin, ze swej strony Chiny potrzebują silnej i odnoszącej sukcesy Rosji”.

Kiedy Xi Jinping został prezydentem w marcu 2013, wybrał Rosję jako pierwszy kraj, który odwiedził, podkreślając tym samym znaczenie współpracy i niewątpliwie dobrze się układające relacji osobiste z prezydentem Rosji. Wówczas określił stosunki pomiędzy Chinami i Rosją jako ”jedne z najważniejszych stosunków dwustronnych na świecie. Są to również najlepsze stosunki pomiędzy wielkimi krajami”.

Konflikt na Ukrainie, a następnie polityka sankcji Zachodu wobec Rosji, postawiła Chiny w nowej sytuacji. Reakcja była i pozostaje dwoista, z jednak strony Chiny stale apelują o rozwiązanie konfliktu drogą dyplomatyczną, z respektowaniem suwerenności i terytorialnej integralności Ukrainy, co jest zgodne z zasadami chińskiej polityki zagranicznej. Z drugiej na forach międzynarodowych Chiny wobec Rosji zachowały przychylną neutralność, nie angażując się w wymierzone w nią ataki Zachodu.

Mniej oficjalne sygnały wskazują, że Pekin, podobnie jak w sprawie tzw. „kolorowych rewolucji” na terenach byłych republik radzieckich, nie ma najmniejszych wątpliwości, iż wydarzenia na Ukrainie były i są inspirowane, sterowane i wspierane przez Zachód, głównie przez USA, a ich strategicznym celem jest możliwie głębokie i wszechstronne osłabienie Rosji. Kierowany przez Xi zespół Biura Politycznego ds. polityki zagranicznej ocenił, że wydarzenia te mogą stwarzać pewne niedogodności dla Chin, jak przede wszystkim konsekwencje aneksji Krymu oraz nasilenie się rosyjskiej narracji o prawie pewnych terytoriów do samostanowienia, co pośrednio komplikuje politykę chińską w sprawach Tajwanu, Xinjiangu i Tybetu. W sumie jednak w ocenie chińskiej elementy pozytywne przewyższają potencjalne ryzyka. Rosja odepchnięta sankcjami przez Zachód, ma tylko jednego możliwego silnego partnera czyli Chiny i będzie musiała iść na dalsze znaczne rozszerzenia współpracy, nawet kosztem bycia słabszym partnerem/ junior partner/. Równocześnie w relacjach geopolitycznych, silne zaangażowanie amerykańskiego kompleksu wojskowo- zbrojeniowego – służb specjalnych na Ukrainie i szerzej w basenie Morza Czarnego, siłą rzeczy odwraca uwagę i ogranicza możliwości działania Amerykanów w regionie Azji i Pacyfiku, pomimo oficjalnie deklarowanej polityki pivot. Jeden z ekspertów chińskich miał powiedzieć, że konflikt ukraiński da nam 10 lat oddechu w relacjach z USA¹³.

Rezultatem takiej oceny w kierownictwie chińskim, była zgoda na znaczne przyspieszenie rozwoju stosunków chińsko – rosyjskich.

Rozwój stosunków ma obejmować 3 sfery strategiczne: energia, finanse, infrastruktura i technologia.

W energii współpraca trwa od dawna, obejmując m.in. rosyjskie dostawy ropy, energii elektrycznej, węgla, budowy i dostawy paliwa do elektrowni jądrowych. Prawdziwy skok ma przynieść długo negocjowany kontrakt gazowy, podpisany w maju 2014 przez Gazprom i CNPC, przewidujący dostawę przez 30 lat 38mld m3 gazu ze złóż wschodniosyberyjskich do Chin. Wartość kontraktu oceniana jest na 400 mld usd. Gaz ma być dostarczany największym gazociągiem świata „Siła Syberii”, którego budowa ruszyła w Jakucji. Negocjowane są też kontrakty na 2 inne projekty obejmujące dostawy gazu.

Sfera finansów jest dla Rosji szczególnie ważna ze względu na izolowanie Rosji od zachodnich centrów finansowych. Banki centralne obu krajów zawarły 3 letnie porozumienie walutowe swap na ok. 24,5 mld usd umożliwiające używanie narodowej waluty w handlu dwustronnym. Uzgodniono też, że do 50% wzajemnej wymiany będzie rozliczane w walutach krajowych. Natomiast nie udana była próba szerszego włączenia banków z Hong Kongu we współpracę z firmami rosyjskimi. Pod naciskiem USA, banki Hong Kongu przestały otwierać rachunki dla firm rosyjskich.

W najtrudniejszym momencie dla gospodarki rosyjskiej tj. w grudniu 2014 minister spraw zagranicznych Wang Yi, zapewnił o gotowości udzielenia Rosji pomocy, co miało znaczenie dla uspokojenia sytuacji wokół gospodarki rosyjskiej¹⁴. 

W sferze infrastruktury i technologii firmy chińskie mają budować szybkie połączenie kolejowe Moskwa – Kazań, z perspektywą na dalszy udział w modernizacji kolejnictwa. W telekomunikacji, a także w Sbierbank, modernizację połączeń IT prowadzi firma Huawei. Rosja dostarcza Chinom nowe rodzaje uzbrojenia, czego przykładem była sprzedaż Chinom systemów przeciwlotniczych S- 400, uważanych za najlepsze tej klasy na świecie.

Odnotować należy częste spotkania obu prezydentów, świadczące o dobrej atmosferze kontaktów i wzajemnym zrozumieniu, co do strategicznego ich charakteru. Potwierdzeniem była wymiana wizyt przy okazji ceremonii obchodów 70 rocznicy zakończenia II wojny światowej na obu kontynentach, z udziałem przedstawicieli sił zbrojnych w okolicznościowych defiladach.

Swego rodzaju połączeniem problematyki relacji z Rosją i polityki sąsiedztwa jest aktywność Chin na forum Szanghajskiej Organizacji Współpracy, która łączy Chiny, Rosję i po radzieckie państwa Azji Środkowej/ bez Turkmenistanu/. Organizacja powstała w dużym stopniu z inicjatywy Pekinu, zapewnia wspólne przeciwdziałanie próbom penetracji regionu przez Zachód, szczególnie USA, oraz koordynację w zwalczaniu islamskich ekstremistów. W dalszej perspektywie Pekin prawdopodobnie liczy na stopniowe umocnienie wpływów w państwach Azji Środkowej, ale bez stwarzania napięć z Moskwą. 

Wielkie inicjatywy Xi Jinpinga

Prezydent Xi Jinping wyraźnie stara się, w większym zakresie niż jego poprzednik, wykorzystać w polityce zagranicznej silną pozycję gospodarczą Chin, a równocześnie większość jego działań na forum międzynarodowym ma służyć rozwojowi kraju. Przykładem takiej polityki są dwie wielkie międzynarodowe inicjatywy:” Gospodarczy Pas Jedwabnego Szlaku” i „Morski Jedwabny Szlak XXI wieku”. Oba projekty zostały zgłoszone przez Xi Jinpinga w połowie 2013. Stopniowo stały się głównymi międzynarodowymi inicjatywami Chin, o charakterze polityczno – gospodarczym, wszystkie inne inicjatywy mają charakter uzupełniający. W uproszczeniu można określić, że Pas dotyczy budowy połączeń szeroko rozumianej Eurazji , aby z Chin różnymi drogami i środkami transportu/ też przez Polskę/można było docierać do Bałtyku, Morza Śródziemnego, Zatoki Perskiej i rozwijać współpracę, a Szlak wiedzie drogą morską przez Morze Południowo – Chińskie, Pacyfik, Ocean Indyjski do Morza Śródziemnego i Europy. Pragmatyczni Chińczycy traktują obie koncepcje elastycznie i modyfikują lub poszerzają je w zależności od sytuacji i potrzeb, a nawet są gotowi uruchamiać dodatkowe środki finansowe. 

Projekty Pas i Szlak mają charakter strategiczny i ich celem jest przyspieszyć połączenia i rozszerzyć współpracę, przede wszystkim gospodarczą, ale i umocnić relacje polityczne i inne pomiędzy Chinami a państwami Eurazji, a także Bliskiego Wschodu i części Afryki. Szlak ma również ułatwić ważne dla Chin połączenia z Azją Południowo – Wschodnią i wspierać chińską politykę sąsiedztwa. Rozwijana ma być infrastruktura kolejowa, drogowa, portowa i lotnicza, łatwiejszy ma być dostęp do rynków zbytu, co jest szczególnie ważne w obecnej sytuacji nadprodukcji w Chinach, a także dostęp do źródeł surowców potrzebnych Chinom. Propozycje mają także odegrać istotną role w rozwoju biedniejszych zachodnich i centralnych regionów Chin. W myśl obu koncepcji większość prac mają wykonywać wyspecjalizowane w budowie infrastruktury firmy chińskie, wykorzystując m.in. znaczne nadwyżki mocy produkcyjnych w niektórych gałęziach przemysłu ciężkiego, a stronę finansową zabezpieczyć chińskie banki takie jak China Development Bank i China Exim Bank, a także nowe banki powstałe z chińskiej inicjatywy, o międzynarodowym charakterze.

W listopadzie 2014 , prawdopodobnie w celu wzmocnienia efektu obu propozycji i nadania im konkretnego charakteru, prezydent Xi zapowiedział utworzenie specjalnego Funduszu Jedwabnego Szlaku ze środkami w wysokości 40 mld usd, dla wspierania projektów w ramach inicjatyw. Nie są to deklaracje intencji obliczone na zwrócenie uwagi partnerów, ale nowa strategia Chin dla całego obszaru euroazjatyckiego z otoczeniem. Niektórzy obserwatorzy widzą w nich odpowiedź na koncepcje i politykę Zachodu, głównie USA¹⁵. Dodatkowym motywem wspomnianych propozycji jest zapewne także dążenie Chin do zapewnienia bezpieczeństwa linii zaopatrzenia i zbytu, poprzez głównie transport lądowy w ramach Eurazji i relatywne ograniczenie znaczenia linii transportu morskiego.

Próba zaktywizowanie relacji z Europą 

Od połowy pierwszego dziesięciolecia XXI wieku, Chiny były głęboko rozczarowane polityką Unii Europejskiej, przede wszystkim jej całkowitym niemal podporządkowaniem Stanom Zjednoczonym i w praktyce nie traktowały już UE jako równorzędnego partnera w sprawach politycznych, a jedynie jako ważnego partnera gospodarczego i teren rywalizacji o szeroko rozumiane wpływy. Pomimo tego prezydent Xi Jinping, prawdopodobnie obawiając się wypchnięcia z głównego nurtu światowego handlu ze względu na amerykańskie inicjatywy takie jak Trans Pacific Partnership/TPP/ i Transatlantic Trade and Investment Partnership/TTIP/, złożył na przełomie kwietnia i maja 2014, „historyczną”, wizytę w siedzibie Unii Europejskiej w Brukseli/ jako pierwszy prezydent Chin/ oraz w Holandii, Francji, Niemczech i Belgii. Wizyta spowodowała przyśpieszenie rozmów nt. porozumienia inwestycyjnego z UE oraz nowych możliwości współpracy Chiny – UE. Xi Jinping proponował zwiększenie współpracy gospodarczej w nawiązaniu do nowych chińskich inicjatyw, w tym szczególnie do Gospodarczego Pasa Jedwabnego Szlaku. Chińczycy, już po wizycie, kiedy zapoznali się z tzw. planem Junckera, zasugerowali, że mogą zmobilizować poważne środki , jeśli będą wiązały się z realizacją wspomnianej propozycji Pasa. Osłabiałoby to atrakcyjność TTIP dla Europejczyków, a przynajmniej umocniłoby w UE dążenie do równoważenia gospodarczych związków z USA, współpracą z Chinami/ takie nastroje są silne m.in. w Niemczech/. Nowym elementem w stosunkach było także podniesienie przez Xi podczas wizyt w College of Europe/ Brugia/ , a zwłaszcza w siedzibie UNESCO w Paryżu, spraw związanych z dialogiem cywilizacji na zasadzie wzajemnego wzbogacania się, ale i równości. Dialog winien być autentycznie równoprawny i dwukierunkowy, czyli chińska rzeczywistości musiałyby być przez partnerów akceptowana. Zainteresowanie ponownie rozwojem stosunków z Europą Xi potwierdził wizytą w Wielkiej Brytanii w październiku 2015, która ze względu na ilość i skalę podpisanych porozumień ma dać początek „złotemu wiekowi” w relacjach chińsko – brytyjskich.

Prezydent Xi Jinping kontynuuje zapoczątkowaną przez poprzednią ekipę politykę aktywizacji stosunków z krajami Europy Środkowej i Wschodniej, rozumianymi w praktyce jako Europa Środkowa i kraje bałkańskie, w tzw. formule 1+ 16 / w tym 11 krajów UE i 5 spoza/. Regularne roczne kontakty na szczeblu premierów mają aktywizować relacje z krajami, które pozostały na pewien czas, nieco na uboczu polityki chińskiej. Kraje te od kliku lat zaczęły być ponownie oceniane w Pekinie jako interesujące rynki zbytu i potencjalnie użyteczne w dialogu politycznym. Chiny nie ukrywają, że poprzez te kraje zamierzają wprowadzić na rynek europejski maszyny i urządzenia, szybkie koleje i inne nowoczesne technologie. Ekspansja eksportowa ma przede wszystkim odbywać się poprzez grecki port w Pireusie, obecnie całkowicie już przejęty i eksploatowany przez chińską firmę giganta w obrocie kontenerami COSCO.

Walka Xi jinpinga o utrzymanie inicjatywy w regionie Eurazji

Prezydent Xi Jinping, skonfrontowany z amerykańską polityka pivot oraz ostrą rywalizacją wielu silnych partnerów w regionie Azji i Pacyfiku, początkowo prawdopodobnie liczył na trudności realizacji amerykańskiej propozycji TPP/ bez Chin/, konkurującej z propozycją Regional Comprehensive Economic Partnership - RCEP/ bez USA/, promowanej przez Indonezję, a inspirowanej przez Chiny. Widząc postępy w uzgadnianiu TPP, wykorzystał szczyt APEC w Pekinie w listopadzie 2014 dla zaproponowania utworzenia Strefy Wolnego Handlu Azji i Pacyfiku / FTAAP/, która objęłaby wszystkie państwa APEC, a więc Chiny i Rosję/ idea pojawiła się na szczycie APEC w Hanoi w 2006/. Pomimo wyraźnej niechęci Amerykanów, Xi jako gospodarzowi, udało się doprowadzić do uzgodnienia rozpoczęcia prac badawczych nad propozycją, co pozostawia również tę opcję otwartą jeżeli chodzi o dalszą integrację w regionie.

Jeszcze pod koniec 2013 Chiny zaproponowały powołanie Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych /AIIB/ z wstępnym kapitałem 50 mld usd, który może być powiększony do 100mld usd. Inicjatywa odpowiadała potrzebom regionu, dla którego infrastruktura w wielu krajach jest słabą stroną. Zgłoszenie tej propozycji w sposób zamierzony korzystnie zbiegło się w czasie z wysunięciem inicjatyw Pasa i Szlaku i razem z późniejszą zapowiedzią Funduszu Jedwabnego Szlaku, potwierdziło wagę i atrakcyjność propozycji chińskich, które w istocie nie mają sobie równych w świecie .Pomimo zdecydowanie negatywnej reakcji USA i Japonii, które m.in. widzą w inicjatywie konkurencję dla zdominowanego przez Japonię i USA Azjatyckiego Banku Rozwoju/ADB/, propozycja spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem i 57 państw zgłosiło chęć udziału w charakterze założycieli, w tym 14 państw UE. Z UE pierwsza akcesję zgłosiła W. Brytania – najbliższy sojusznik USA. Polska zgłosiła swój akces do AIIB jako państwo założycielskie, do końca 2016 powinna sfinalizować swój udział.

Powołanie AIIB, który w praktyce zaczął działać z początkiem 2016, jest z całą pewnością wydarzeniem o wielkim znaczeniu gospodarczym i politycznym, zmieniającym układ sił w regionie, a być może i w świecie. Pokazuje bowiem wolę i możliwości Chin w rywalizacji z USA i Japonią o przywództwo w regionie¹⁶. 

Aktywność Chin w innych regionach świata

W połowie 2014 Chiny, wyczuwając niezadowolenie swoich partnerów w BRICS z sytuacji w zdominowanym przez Zachód systemie finansów międzynarodowych, przedstawiły propozycję powołania instytucji bankowej służącej interesom gospodarek wschodzących, w pierwszej kolejności samych państw BRICS. Propozycja, przy silnym poparciu Rosji, została przyjęta, a bank o nazwie Nowy Bank Rozwoju / NDB/ został powołany w lipcu 2014 na szczycie BRICS w Fortalezza w Brazylii z kapitałem 50 mld usd, który ma być w przyszłości podwojony. NDB oficjalnie rozpoczął działalność w lipcu 2015 i ma siedzibę w Szanghaju. Na czele banku stanął obywatel Indii Kundapur Vaman Kamath. Bank ma udzielać pierwszych kredytów od kwietnia 2016. W Fortalezza państwa BRICS podpisały też porozumienie w sprawie utworzenia rezerwowego funduszu walutowego BRICS, który będzie udzielał swoim członkom pożyczek ratunkowych w razie problemów finansowo – walutowych. Fundusz pod nazwą Contingent Reserve Arrangement ma wynosić 100 mld usd/ z następującymi wkładami Chiny 41 mld usd, Rosja, Indie, Brazylia po 18, a RPA 5/.Strategia „gospodarczego partnerstwa BRICS” ma być głównym drogowskazem dla działań banku, co potwierdził kolejny szczyt BRCS w Ufie w lipcu 2015. Obie instytucje zwiększą koordynację polityki gospodarczej uczestników i mają zmniejszyć ich zależność od polityki finansowej Zachodu¹⁷.

Silny akcent został położony na relacje z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Potwierdziły to wizyty Xi Jinpinga i premiera Li Keqianga w regionie, a także szczyt w Pekinie z przywódcami tych krajów/styczeń 2015/.Prezydent Xi Jinping zapowiedział, że w następnych 10 latach Chiny zainwestują w 33 krajach regionu ok.250 mld usd oraz wyraził opinię, że obroty handlowe Chin z regionem sięgną 500 mld usd rocznie pod koniec dziesięciolecia¹⁸. Powyższa deklaracja w szerszym kontekście polityki chińskiej, pokazuje zdecydowane dążenie Chin do umocnienia wpływów w regionie tradycyjnie powiązanym i uzależnionym od USA.

Afryka była również obszarem zainteresowania prezydenta Xi Jinpinga, który w marcu 2013 odwiedził kontynent i w Dar es Salaam w Tanzanii wygłosił programowe przemówienie, ogłaszając 4 zasady jakimi będą się kierować Chiny w relacjach z Afryką: szczerość, współpraca z realnymi rezultatami, przyjaźń społeczeństw, dobra wola w rozwiązywaniu problemów. Przypomniał także, że w 2012 chiński handel z Afryką wyniósł 200 mld usd, a chińskie inwestycje na kontynencie osiągnęły wartość 15 mld usd¹⁹. 

Późniejsza wizyta premiera Li Keqianga/2014/ potwierdziła zaangażowanie Chin w szereg projektów z zakresu modernizacji kolejnictwa, rozbudowy górnictwa i współpracy w rolnictwie. Wzmocniło to zaangażowanie Chin w strategiczne partnerstwo z Afryką / w nawiązaniu do współpracy z lat 60-tych i 70 – tych jak kolej TanZam/. Chiny nie zamierzają nikomu ustępować w walce o wpływy na kontynencie afrykańskim, wprost przeciwnie nastawiają się na zwycięską rywalizację z USA, jak i z Indiami i UE. Bruksela, zaniepokojona aktywnością Pekinu, od pewnego czasu próbuje nawiązać bliższą współpracę i koordynację w podejściu do relacji z Afryką. Znaczenia chińskiego zaangażowania nie umniejszają sygnały, że nie wszędzie rosnąca obecność Chin jest dobrze przyjmowana przez Afrykańczyków, przede wszystkim na tle traktowania lokalnej siły roboczej np. w Zambii.

W odniesieniu do Bliskiego Wschodu i szerzej krajów arabskich, Chiny także wykazują aktywność. Ich silnym atutem jest znaczny import ropy oraz pro palestyńskie stanowisko w sprawie konfliktu palestyńsko – izraelskiego, przy równocześnie bardzo dobrych stosunkach z Izraelem. Pomimo pewnego ograniczenia aktywności w związku ze wzrostem napięć na Bliskim Wschodzie, Chiny przedstawiły krajom regionu nowe propozycje współpracy związane z koncepcjami Pasa i Szlaku oraz tworzeniem nowych banków, w tym szczególnie AIIB. Zainteresowanie regionem Xi Jinping potwierdził wizytą w Egipcie, Arabii Saudyjskiej i Iranie w styczniu 2016, podczas której wystąpił z przemówieniem na forum Ligi Arabskiej w Kairze i zapewnił o gotowości wydzielenia poważnych środków na rozwój regionu i współpracy dwustronnej.

Chińska polityka zagraniczna, pod wpływem prezydenta Xi Jinpinga, znalazła się w punkcie wyraźnej zmiany kursu. Polega to na zasadniczej zmianie filozofii chińskiej dyplomacji z reaktywnej na pro aktywną. W świetle dotychczasowej polityki zagranicznej, od czasów przełomu zainicjowanego przez Deng Xiaopinga, kiedy dominowała zasada „ukrywania swoich możliwości i oczekiwania na odpowiednią chwilę”, teraz ma to być polityka aktywna i zaangażowana w sprawy międzynarodowe. Tak jak poprzednio, jej strategicznym zadaniem ma być dążenie do zajęcia przez Chiny pozycji wielkiego mocarstwa i obrona ich podstawowych interesów / core interests, stopniowo rozumianych coraz bardziej szeroko/. W tym celu polityka zagraniczna ma kształtować sprzyjające otoczenie międzynarodowe.

W warunkach powstawania świata wielobiegunowego, Chiny muszą też zaskarbić sobie przyjaciół i budować sieć partnerów na całym świecie. Działania takie powinny służyć lepszemu zrozumieniu i poparciu dla idei chińskiego marzenia. Rosnąca pozycja Chin pozwoliła prezydentowi Xi Jipingowi na użycie po raz pierwszy sformułowania, że ChRL powinna prowadzić „nową dyplomację wielkiego kraju z chińską charakterystyką”. 

Sformułowanie użyte podczas Centralnej Konferencji Roboczej nt. spraw zagranicznych w listopadzie 2014, także oznaczało całkiem nowe podejście do roli dyplomacji chińskiej i potwierdzenie zamiaru uczynienia z niej dyplomacji realizującej politykę globalną. Taka zmiana w podejściu do polityki zagranicznej ze strony wielkiego mocarstwa, obiektywnie oznacza bardzo istotną zmianę w sytuacji geopolitycznej XXI wieku, o trudnych do przewidzenia konsekwencjach.

Sygnały zawarte w oficjalnych deklaracjach, jak i w praktycznym postępowaniu, wskazują, że Chiny, bardziej niż poprzednio, są gotowe brać współodpowiedzialność za światowy pokój i rozwój. Chiny są także bardziej skłonne do aktywnego włączenia się w dyplomację wielostronną, zwłaszcza z wykorzystaniem struktur ONZ, o czym mówił Xi Jinping na sesji Zgromadzenia Ogólnego NZ we wrześniu 2015. Ich polityka staje się jednak również bardziej asertywna, prowadzona z większą pewnością siebie/ głównie na Morzu Południowo – Chińskim/, ale nadal pozostaje ostrożna. W niektórych sprawach chyba jest jeszcze nie do końca sprecyzowana. Stąd niekiedy wahania, zmiany stanowisk, czasem jakby szukani właściwego podejścia do nieznanych jeszcze problemów i zagrożeń. Symptomy te wskazują, że nowa chińska polityka zagraniczna pozostaje na etapie tworzenia, a jej ostateczny kształt nie jest do końca ustalony. 

Przy przywiązywaniu nadal specjalnej wagi do relacji ze Stanami Zjednoczonymi, z którymi rywalizacja i współpraca objęła już wszystkie aspekty stosunków międzynarodowych, ale z którymi Chiny wyraźnie nie zamierzają wejść w bezpośrednią konfrontację, uwaga Pekinu, w najbliższych latach, będzie koncentrować się w praktyce na bezpośrednim otoczeniu Chin, szerzej na Azji. Wygląda to na zamiar umocnienia swojej pozycji i bezpieczeństwa w regionie, który szybko zyskuje na znaczeniu, i zapewnienia ochrony podstawowych interesów i potrzeb przed nowym etapem ekspansji światowej, czyli de facto zwiększenia swoich wpływów kosztem wpływów amerykańskich. Czynnikiem znacznie komplikującym działania Chin w regionie jest dominująca dotychczas właśnie na tym obszarze pozycja USA, co powoduje, że, niezależnie od intencji obu stron, rozgrywka o wiodącą rolę na świecie może mieć miejsce już podczas rywalizacji o wpływy w sąsiedztwie Chin i szerzej w regionie Azji.

Potwierdzeniem tej polityki było wystąpienie prezydenta Xi na tzw. Boao Forum na wyspie Hainan w dniu 28 marca 2015, kiedy powtórzył ofertę wobec sąsiadów zawarcia ze wszystkimi umów o dobrym sąsiedztwie, przyjaźni i współpracy oraz rozwinął koncepcje „budowy wspólnoty wspólnego losu”. W tej wizji współpracy nie wspomina się już o miejscu dla mocarstw spoza regionu.

W polityce zagranicznej prezydenta Xi pojawiły się nowe kierunki i nowe instrumenty działania, ale też nastąpiło bardziej dynamiczne stosowanie niektórych instrumentów używanych już poprzednio, dotyczyło to przede wszystkim prowadzenia aktywnej dyplomacji ekonomicznej w interesie rozwoju gospodarczego kraju:

a) Xi w znacznie szerszym stopniu niż poprzednicy zaczął wykorzystywać ogromny gospodarczy potencjał Chin, w tym zwłaszcza gigantyczne, choć ostatnio malejące, rezerwy walutowe, wynoszące ok. 3230 mld usd/ tendencja spadkowa z ok. 4000 mld usd²⁰/, rozwinięty handel ze światem i wielki potencjał oraz doświadczenie w zakresie inwestycji infrastrukturalnych firm chińskich. Stąd cała seria całkowicie nowych i o olbrzymiej skali inicjatyw i propozycji międzynarodowych, zmieniających sytuację polityczną w Eurazji i jej otoczeniu, ale oddziaływujących na cały świat.

b) Chiny przystąpiły do powołania i praktycznego uruchomienia szeregu instytucji międzynarodowych. Oznacza to, że w pewnym sensie stały się już twórcą, a przynajmniej istotnym współtwórcą szeregu form i zasad działania na arenie międzynarodowej. Dotychczas rola ta w praktyce była pełniona prawie wyłącznie przez świat zachodni. Wiele czynników wskazuje, że ta rola Chin będzie szybko rosła, gdyż wiele państw post- kolonialnych i poza -europejskich chętnie osłabiłoby, narzuconą im, ideologiczną, polityczną i gospodarczą kuratelę Zachodu. 

c) Chiny, pretendując do roli światowego lidera, nie mogą koncentrować się wyłącznie na umacnianiu swojej siły gospodarczej i wojskowej, ale musza także zwracać uwagę na aspekty moralne i etyczne oraz promować takie postępowanie. W tym celu Chiny muszą silniej oprzeć się na swoich tradycyjnych wartościach i starać wprowadzać je do świadomości narodów świata i w praktykę relacji międzynarodowych. Dorobek 5 tysięcy lat chińskiej cywilizacji i kultury, a także skok rozwojowy ostatnich 30 lat, mają być silnym atutem w walce o pierwsze miejsce w świecie. Motyw ten pojawił się już we wspomnianym wystąpieniu Xi w siedzibie UNESCO w Paryżu, podczas wizyty w Europie w 2014. Zapowiada to dalsze wzmacnianie tzw. soft power drogą rozwoju sieci Instytutów Konfucjusza/504 IK i 1006 Klas Konfucjusza/ do kwietnie 2016/, studiów sinologicznych za granicą, wymiany stypendialnej studenckiej i naukowej, wzrostu międzynarodowego zasięgu chińskich mediów.

d) Okres prezydentury Xi to również większe wykorzystywanie porozumień handlowych, w tym zwłaszcza o strefach wolnego handlu, zarówno dla wzmocnienia gospodarki, jak również dla przeciwstawienia się próbom narzucania zachodnich rozwiązań i regulacji handlowych, a nawet marginalizacji czy izolowania Chin. W tym celu prowadzona jest bardzo aktywna dyplomacja ekonomiczna, realizująca również cele polityczne. Do początku 2015 weszło w życie 12 porozumień o wolnym handlu/ FTA/ z udziałem Chin, a na początku 2016 dwa dalsze z Australią i Koreą Płd. 

e) Pekin kontynuuje politykę zawierania porozumień o partnerstwie, obejmujących szeroki zakres problemów, z ważniejszymi dla Chin państwami. Prezydent Xi Jinping wspomniał nawet o budowie światowej sieci partnerstwa, przy czym zastrzegał, że nie chodzi tu o sojusze. Partnerstwo powinno charakteryzować się równością, pokojowym charakterem, współpracą i służyć wspólnym interesom. Na koniec 2014 Chiny miały 67 umów o partnerstwie z państwami i 5 z regionami lub regionalnymi organizacjami.

f) Budowanie pozycji yuana/RMB/ jako waluty międzynarodowej, zapoczątkowane przez poprzednie kierownictwo, pozostało ważnym zadaniem. Pekin jest świadomy, że potęga USA, w dużym stopniu opiera się na pozycji dolara. W związku z tym ostrożnie, ale konsekwentnie, dąży do umocnienia roli swojej waluty i przebudowy międzynarodowego systemu finansowego. W procesie umiędzynarodowienia yuana nadal kluczową rolę odgrywa Hong Kong, choć stopniowo dołącząne są nowe rynki jak przede wszystkim Frankfurt, ale też Paryż, Londyn czy Singapur, podpisywane są kolejne porozumienia swap jak np. ze Szwajcarią i z Rosją/ jest to dodatkowy powód, dla którego Pekin nie dopuści do żadnych niekontrolowanych eksperymentów politycznych w Hong Kongu/. Chiny starają się zwiększać w dwustronnej wymianie handlowej udział obrotów rozliczanych w yuanach. W nowych bankach zainicjowanych przez Chiny np. AIIB , przewidziane są, obok kredytów dolarowych, kredyty w RMB.

g) Dyplomacja chińska od czasu objęcia przez Xi Jinpinga stanowiska prezydenta, stała się bardziej wielowymiarowa, wykazując aktywność zarówno na płaszczyźnie relacji z wielkimi mocarstwami, krajami w sąsiedztwie, jak i krajami rozwijającymi się. Relacje miedzy siłami zbrojnymi i współpraca wojskowa, a także demonstracje siły wojskowej oraz stała obecność sił zbrojnych poza granicami kraju/Morze Arabskie, baza w Dżibuti/, weszły na stałe do zespołu środków używanych obecnie przez Chiny w relacjach z zagranicą. W znacznie większym zakresie polityka zagraniczna stała się także trudna do przewidzenia, bo w wielu sprawach wzrosła jej zależność od czasem nie do końca jasnych czynników wewnętrznych.

h) Prezydent Xi Jinping zarówno nadał nowy kierunek chińskiej polityce zagranicznej, jak i wykazał się niezwykłą osobistą aktywnością w sferze polityki zagranicznej, realizując na przestrzeni tylko 2015 aż 14 pełnowymiarowych oficjalnych wizyt państwowych i uczestnicząc w najważniejszych światowych forach jak 70 sesja Zgromadzenia Ogólnego NZ, szczyty BRICS i SzOW w Ufie i szczyt G- 20 w Antalya, szczyt Azja – Afryka w Dżakarcie, a także w „historycznym” szczycie z liderem Tajwanu Ma Ying- jeou. Według opinii prasowych Xi Jinping 1/3 swego czasu poświęca problematyce dyplomatycznej. W 2015 spędził 42 dni na wizytach zagranicznych. W czasie ponad 3 lat sprawowania swojej wysokiej funkcji prezydent Xi odwiedził ponad 50 krajów. Aktywność taka była pierwszą jeżeli chodzi o dotychczasowych chińskich przywódców.