Czego uczy nas samotność?
Samotność jest nam czasem potrzebna. Jednak samo poczucie osamotnienia może być efektem braku znajomości własnych potrzeb i trudnym doświadczeniem. Czego możemy nauczyć się dzięki samotności i dlaczego powinniśmy poświęcić jej naszą uwagę – opowiada Sławomir Prusakowski, psycholog i trener biznesu z Uniwersytetu SWPS.
Skąd się bierze poczucie osamotnienia?
Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Kalifornijskim wykazało, że 76% dorosłych czuje się samotnie. Tak duży odsetek może wynikać z tego, w jaki sposób żyjemy. Ważnym czynnikiem w tym kontekście jest ogromna ilość bodźców, na które jesteśmy wystawieni. Osoby, które są przeciążone informacjami, często są tym tak zmęczone, że w następstwie mają tendencję do wycofywania się z interakcji społecznych. Zaspokojenie potrzeby bliskości jest w takich warunkach mało prawdopodobne – po prostu nie ma ku temu sprzyjających okoliczności. Samotność może być też związana z brakiem przestrzeni na autorefleksję, która umożliwia nam określenie swoich potrzeb i podjęcie odpowiednich działań. Jeżeli wokół nas jest chaos, tłum, to bardzo trudno jest usłyszeć coś, co dzieje się w środku nas. Jeżeli natomiast sami nie jesteśmy w stanie dojść do tego, czego potrzebujemy, to bardzo rzadko odnajdujemy to w relacjach społecznych. Innym zjawiskiem, które może być powodem samotności jest obawa, że nie znajdziemy akceptacji w oczach drugiej osoby. Często lęk przed odrzuceniem jest na tyle silny, że podejmujemy paradoksalny wybór: wolimy samotność niż odrzucenie.
Samotność może być związana z brakiem przestrzeni na autorefleksję, która umożliwia nam określenie swoich potrzeb i podjęcie odpowiednich działań.
Sławomir Prusakowski, psycholog, Uniwersytet SWPS
Nauka płynąca z samotności
We wspomnianych wcześniej badaniach podjęto próbę zdiagnozowania tego, co różni osoby samotne od tych, które nie odczuwają bycia samemu w sposób negatywny. Okazało się, że osoby, które nie czują się samotnie charakteryzują się tak zwaną życiową mądrością. Składa się na nią 6 obszarów i związane z nimi codzienne praktyki:
– wiedza o życiu – przyglądanie się mu i uważne doświadczanie go,
– umiejętność zarządzania emocjami – ćwiczenie kontrolowania własnych reakcji na emocje,
– empatia i współczucie – umiejętność przyjmowania perspektywy innych ludzi,
– wgląd w siebie – samotność i cisza sprzyjają autorefleksji, która jest kluczowa do budowania relacji z innymi ludźmi,
– akceptacja różnorodności – akceptując różnych ludzi i różne sytuacje, łatwiej jest nam nawiązać kontakt z innymi,
– zdolność do efektywnego podejmowania decyzji – nie wystarczy rozumieć, że się jest samotnym i nie wystarczy wiedzieć, jakie ma się potrzeby – trzeba zacząć działać.
Rozwijając te cechy, możemy sprawić, że zminimalizujemy nasze poczucie osamotnienia. Samotność będziemy mogli potraktować jako okazję do zatrzymania się, poświęcenia sobie uwagi i nauczenia się umiejętności, które mogą nam pomóc budować wartościowe i silne relacje z innymi ludźmi.
Sławomir Prusakowski, psycholog, Uniwersytet SWPS Wrocław