Młodzi obywatele wybiorą lokalnych włodarzy?

Będzie kolejny rekord frekwencji?

Tuż po wyborach parlamentarnych, 66% badanych deklarowało, że weźmie udział w wyborach samorządowych. Czy rzeczywiście możemy spodziewać się uczestnictwa na tym poziomie?

Deklaracje co do naszego przyszłego udziału w wyborach często są na wyrost. W rzeczywistości przy urnach stawia się mniej osób - wyjaśnia dr Maciej Sychowiec, politolog z Uniwersytetu SWPS - Można szacować, że frekwencja w wyborach samorządowych będzie oscylować w okolicach 60%. Tego typu prognozy oparte są na wcześniejszych trendach oraz porównaniach z udziałem w poprzednich wyborach.

Choć samorządy to poziom władzy, który jest najbliżej obywatela, to wybory na tym szczeblu nie cieszą się aż takim zainteresowaniem jak parlamentarne. Świadczy to o tym, że obywatele są w umiarkowanym stopniu zaangażowani w sprawy lokalne. Mimo pojawiania się lokalnych komitetów wyborczych, w wielu przypadkach (nie licząc ruchów miejskich), ich aktywność bywa ograniczona wyłącznie do wyborów.

Kto wybierze lokalnych włodarzy?

Z ustaleń ekspertów wynika, że podczas, gdy różnica pomiędzy większością elektoratów jest marginalna, najmniej zainteresowani uczestnictwem w wyborach samorządowych są wyborcy Konfederacji.

Wyborcy Nowej Lewicy, Koalicji Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości są najbardziej zmotywowani do udziału w wyborach samorządowych (odpowiednio 83,07%, 81,85%, 82,28%). Jednak powody motywacji mogą być różne. W przypadku Nowej Lewicy może być to brak alternatywy dla wyborców o lewicowych poglądach. Podczas, gdy dla wyborców Prawa i Sprawiedliwości jest to kwestia emocjonalnego przywiązania do tej partii, dla wyborców Koalicji Obywatelskiej motywacja do uczestnictwa w wyborach samorządowych może wynikać dodatkowo z powrotu do władzy po wyborach parlamentarnych w 2023 roku. Dla odmiany, w przypadku Konfederacji, kwestie lokalne nie są priorytetem zarówno dla tej partii, jak i jej wyborców. Jeśli chodzi o wyborców Trzeciej Drogi to obserwujemy, w porównaniu do wyborców pozostałych elektoratów, drugi wynik jeśli chodzi o brak zdecydowania udziału w wyborach. Jednocześnie, wyborcy Trzeciej Drogi nie są tak zdeterminowani jak wyborcy PiSu, KO czy NL (zdecydowanie tak - 40%). Choć dla PSL, jako partii silnie związanej z samorządami, te wybory są szczególnie ważne, to o mniejszej determinacji mogą świadczyć wyborcy stricte związani z Polską 2050. Mimo, że ta partia podkreśla istotne znaczenie inicjatywy oddolnej, to niekoniecznie dla wyborców może wynikać z działań na płaszczyźnie lokalnej, ale dotyczyć kwestii ogólnokrajowych - tłumaczy ekspert.

W badaniu nie były widoczne istotne różnice w chęci udziału w wyborach samorządowych między kobietami a mężczyznami. Istotnie jednak różnicował wyborców wiek. Niemal połowa osób w wieku 18-29 lat deklarowała, że nie weźmie udziału w wyborach samorządowych.

Choć sprawy lokalne takie jak dostęp do usług publicznych, tradycyjnie podlegają samorządom, to młodzi wyborcy nie widzą znacznej relacji pomiędzy własnymi interesami a udziałem w wyborach. - tłumaczy politolog - Przykładem tego zjawiska jest kryzys mieszkalnictwa. Brak zdolności kredytowej oraz jeden z najdłuższych okresów mieszkania z rodzicami w Europie (66% w 2022, EUROSTAT) ogranicza możliwości usamodzielnienia się oraz większa nierówności ekonomiczne. Za mieszkalnictwo (na wynajem) w dużym stopniu odpowiadają samorządy.

Dodatkowo mieszkańcy wsi są mniej zainteresowani udziałem w wyborach niż osoby zamieszkujące duże miasta. Co ciekawe, w mniejszych miejscowościach osoby religijne są bardziej skłonne do wzięcia udziału w wyborach samorządowych niż ich niereligijni sąsiedzi.

Wyniki badania sugerują, że młodzi wyborcy mają kluczowy wpływ na frekwencję w wyborach samorządowych. To o ich głosy powinni zabiegać przyszli samorządowcy. Jednocześnie, istnieją istotne różnice w postawach w zależności od płci, wieku, miejsca zamieszkania oraz orientacji politycznej. To wyzwanie dla komitetów wyborczych, aby skutecznie zaangażować różnorodne grupy społeczne w proces wyborczy.

Badanie sondażowe CAPI przeprowadzono w ramach projektu badawczego Polskie Generalne Studium Wyborcze (PGSW) 2023 i zrealizowano we współpracy z firmą Danae. Dane gromadzono w dniach 9 listopada - 11 grudnia 2023. Próba 1500 pełnoletnich osób jest reprezentatywna pod względem wieku, płci, wielkości miejsca zamieszkania i regionu Polski.