Badanie: czy doświadczanie ekstremalnych zjawisk pogodowych wiąże się z działaniem na rzecz klimatu?
Czy doświadczanie niszczących powodzi, rozległych pożarów czy rekordowych upałów może wiązać się z tym, jak postrzegane są działania na rzecz klimatu? Czy ludzie w różnych krajach świata łączą te zdarzenia ze zmianami klimatycznymi? Międzynarodowy zespół naukowców sprawdzał, jak tego rodzaju doświadczenia przekładają się na poparcie dla regulacji klimatycznych na całym świecie, a artykuł na ten temat ukazał się w prestiżowym czasopiśmie „Nature Climate Change”.
Międzynarodowy zespół naukowców – w którym pracowali psycholożka społeczna dr Olga Białobrzeska z Wydziału Psychologii w Warszawie Uniwersytetu SWPS i psycholog dr hab. Michał Parzuchowski, prof. USWPS z Wydziału Psychologii w Sopocie Uniwersytetu SWPS – badał, w jaki sposób ekstremalne zjawiska pogodowe i ich związek ze zmianami klimatu wiążą się z poparciem dla szeroko dyskutowanych regulacji klimatycznych w 68 krajach.
Ekstremalne zjawiska pogodowe i ich wysokie koszty
Zmiany klimatyczne nasilają częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych (czyli takich, które rzadko zdarzają się w danym miejscu i porze roku). Takie zjawiska oznaczają ogromne koszty, szacuje się je na 143 mld dolarów rocznie. Skutki intensywnych zjawisk atmosferycznych związanych ze zmianami klimatu są najsilniej odczuwane w krajach Globalnego Południa, jakimi określane są mniej zamożne państwa Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej i Bliskiego Wschodu.
Światowe starania na rzecz spowolnienia zmian klimatu i łagodzenia wpływu ekstremalnych zjawisk wciąż są niewystarczające, dlatego eksperci zgadzają się, że konieczne są bardziej restrykcyjne regulacje klimatyczne. Wiele jednak zależy od społecznego poparcia dla polityki klimatycznej, gdyż wtedy istnieje większa szansa, że decydenci będą podejmowali stosowne działania w tym kierunku.
Dotychczasowe badania dotyczące związku między doświadczaniem ekstremalnych zjawisk oraz przekonań na temat zmian klimatycznych nie dają jednoznacznych wniosków. Niektóre z nich dowodzą, że stykanie się z takimi zdarzeniami wzmacnia wiarę w zmiany klimatu1 i obawy2, a także poparcie dla regulacji klimatycznych3, natomiast inne takiego związku nie wykazują4.
Istotny jest tutaj też fakt, czy ludzie przypisują występowanie tego typu zjawisk zmianom klimatycznym. Ostatnie badania wykazały, że osoby o takim przekonaniu częściej odbierają zmiany klimatu jako ryzyko i angażują się w działania na rzecz ich łagodzenia.
Jak postrzegane są ekstremalne zjawiska?
W najnowszym badaniu naukowcy zestawili dane dotyczące narażonych populacji, obliczone za pomocą platformy modelowania ryzyka CLIMADA, z wynikami globalnych badań ankietowych dotyczących postrzegania ekstremalnych zjawisk pogodowych i poparcia dla polityki klimatycznej, zebranych w badaniu “Trust in Science and Science-related Populism” (TISP). Pod uwagę wzięli 68 krajów.
Analizowano, czy to, że ludzie popierają regulacje klimatyczne, ma związek z faktem, że doświadczyli gwałtownych zjawisk atmosferycznych, ale też czy mają poczucie, że zdarzenia te wynikają ze zmian klimatu. Sprawdzano też, jaki jest poziom poparcia dla polityk klimatycznych w różnych krajach i do jakiego stopnia ich mieszkańcy przypisują występowanie ekstremalnych zjawisk zmianom klimatycznym i czy ma to związek z poparciem dla regulacji.
Badanie wykazało, że znaczna część respondentów popiera regulacje klimatyczne i łączy gwałtowne zjawiska atmosferyczne ze zmianami klimatu. Główne odkrycie badania jest zaskakujące: wyznacznikiem poparcia dla przepisów klimatycznych nie było samo narażenie na zjawiska pogodowe, ale właśnie osobiste przekonania o przyczynach tych zdarzeń.
Dostrzeganiu powiązań między zjawiskami i zmianami klimatycznymi towarzyszyło wyższe poparcie dla pięciu szeroko dyskutowanych polityk klimatycznych: zwiększania podatków na żywność, której produkcja wiąże się z dużą emisją dwutlenku węgla (jak wołowina czy nabiał); podnoszenia podatków na paliwa kopalne (ropa, węgiel); rozwijania transportu miejskiego; intensyfikacja wykorzystania odnawialnej energii; ochrona obszarów leśnych i lądowych.
Wyniki badania sugerują znaczące różnice w społecznym poparciu w zależności od rodzaju działania klimatycznego. Zgodnie z dotychczasową wiedzą naukową zwiększanie podatków węglowych ma najniższe poparcie (tylko 22 proc. osób odpowiedziało, że zdecydowanie popiera podatek na żywność, a 29 proc. na paliwa kopalne). Z kolei najbardziej akceptowanym działaniem klimatycznym okazała się kwestia ochrony lasów, którą popiera aż 82 proc. ankietowanych.
Poparcie dla regulacji klimatycznych różni się znacząco między krajami. Najwyższe odnotowano w krajach afrykańskich i azjatyckich, średnie w Australii, Kostaryce i Wielkiej Brytanii. Polska znalazła się nieco poniżej światowej średniej, natomiast listę zamykają Rosja oraz Czechy. Swoje poparcie dla polityki klimatycznej wyrażali częściej młodzi mężczyźni, bardziej religijni, z wyższym wykształceniem i bardziej zamożni, mieszkający w miastach.
Nasze badania dostarczają jednocześnie dowodów, że samo doświadczanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze, fale upałów czy huragany, niekoniecznie zwiększa poparcie dla polityki klimatycznej, jednak szczególnie istotne dla naszych badanych było subiektywne powiązanie tych zdarzeń ze zmianami klimatu. Gdy ludzie widzą w tych zjawiskach efekt globalnego ocieplenia, ich poparcie dla działań na rzecz klimatu rośnie, niezależnie od częstotliwości takich zdarzeń. Co więcej, możliwe jest również, że osoby już wspierające politykę klimatyczną są bardziej skłonne przypisywać ekstremalne zjawiska zmianom klimatu. Potrzebne są jednak dalsze badania longitudinalne, aby lepiej zrozumieć kierunek przyczynowości tej zależności.
psycholog dr hab. Michał Parzuchowski, prof. USWPS z Wydziału Psychologii w Sopocie Uniwersytetu SWPS, współautor badań
Artykuł „Extreme weather event attribution predicts climate policy support across the world” został opublikowany na łamach „Nature Climate Change”.
1Hornsey, M. J., Harris, E. A., Bain, P. G. & Fielding, K. S. Meta-analyses of the determinants and outcomes of belief in climate change. Nat. Clim. Change 6, 622–626 (2016).
2Ogunbode, C. A., Doran, R. & Böhm, G. Individual and local flooding experiences are differentially associated with subjective attribution and climate change concern. Clim. Change 162, 2243–2255 (2020).
3Hoffmann, R., Muttarak, R., Peisker, J. & Stanig, P. Climate change experiences raise environmental concerns and promote Green voting. Nat. Clim. Change 12, 148–155 (2022).
4Sisco, M. R. The effects of weather experiences on climate change attitudes and behaviors. Curr. Opin. Environ. Sustain. 52, 111–117 (2021).
