Raport USWPS i UJ: coraz więcej osób chce studiować psychologię
Studiowanie psychologii nie traci na popularności. W ostatnim roku akademickim przybyło miejsc, w których można kształcić się na tym kierunku, a liczba studentów cały czas dynamicznie wzrasta. Obecnie najbardziej popularna forma kształcenia to studia o profilu praktycznym. Kandydaci często wybierają studia psychologiczne na uczelniach zawodowych lub akademickich, które nie poddają się ocenie poziomu naukowego jednostki w dyscyplinie psychologia, co może negatywnie wpływać na jakość studiów – wynika z nowej wersji raportu o studiach psychologicznych w Polsce, przygotowanej przez badaczki z Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Najnowszy raport „Studia psychologiczne w Polsce. Raport za lata 2019–2024. Aktualizacja czerwiec 2025” stanowi kontynuację analiz trendów w kształceniu na tym kierunku, podjętych przez badaczki w ubiegłym roku.
Raport wywołał żywą dyskusję w środowisku, które zgodnie uznało, że przedstawione liczby nie stanowią kwestii czysto akademickiej. Obserwowane trendy będą miały realne przełożenie na jakość usług, których odbiorcą jest całe społeczeństwo. Zapotrzebowanie na usługi psychologiczne drastycznie wzrasta, ale – jak podkreślają specjaliści – najważniejszy jest poziom kompetencji absolwentów psychologii, a nie liczba magistrów tego kierunku.
dr Anna Czerniak, współautorka raportu z Uniwersytetu Jagiellońskiego
Zawód psychologa jest uznawany za zawód zaufania publicznego, jednak nie istnieją standardy kształcenia na tym kierunku (analogiczne do standardów obowiązujących dla zawodów medycznych, architekta i nauczyciela). W związku z tym nie istnieje również jeden model kształcenia, a dyplom magistra psychologii otrzymują osoby mające bardzo różne kompetencje. Psychologię można studiować na studiach licencjackich lub magisterskich, w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej, o profilu ogólnoakademickim lub praktycznym.
– Wnioski płynące z raportu wpisują się w ideę przywrócenia standardów kształcenia na kierunku psychologia. Aktualnie trwają również prace nad projektem ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Wszystkie te podejmowane przez środowisko działania są ukierunkowane na podniesienie jakości usług psychologicznych – dodaje dr Anna Czerniak.
Coraz więcej osób studiuje psychologię
Liczba osób studiujących psychologię wciąż dynamicznie wzrasta – w tej chwili to ponad 82 tys. osób. Jeszcze w 2019 r. było ich znacznie mniej – ok. 34 tys. (przyrost o 142 proc.). W porównaniu do ubiegłego roku akademickiego, w roku 2024/2025 kształciło się na studiach psychologicznych o ok. 9,5 tys. osób więcej.
Trend wzrostowy jest zauważalny również w innych krajach europejskich. Jednak proporcja osób studiujących na studiach pierwszego stopnia i studiach magisterskich w krajach UE i w Polsce jest odmienna. Podczas gdy w krajach UE studia pierwszego stopnia przyciągają więcej osób studiujących psychologię niż studia magisterskie, w Polsce więcej osób wybiera studia magisterskie. Od roku 2014 Polska zajmuje pierwsze miejsce w Unii Europejskiej pod względem liczby osób studiujących psychologię na poziomie magisterskim.
współautorka raportu dr Anna Ziółkowska, prof. Uniwersytetu SWPS
Studenci stawiają na naukę na profilach praktycznych
W roku akademickim 2024/2025 kierunek psychologia pojawił się na 9 kolejnych uczelniach. Uczelnie te wprowadziły 14 nowych ofert studiów psychologicznych, wszystkie o profilu praktycznym. Oznacza to, że aż 82 uczelnie mają prawo do kształcenia przyszłych psychologów. Zdecydowana większość z nich to zawodowe uczelnie niepubliczne i ta przewaga rośnie z roku na rok.
Jeszcze do 2022 r. na profilu praktycznym kształciło się mniej studentów niż na profilu ogólnoakademickim. W 2023 r. trend się odwrócił. – Za tą zmianą kryje się jednak niebezpieczeństwo obniżenia jakości kształcenia. Profil praktyczny oferują przede wszystkim uczelnie zawodowe (a nie akademickie), które nie muszą poddawać się ewaluacji działalności naukowej i zwykle tego nie robią. Niepubliczne uczelnie zawodowe przejmują więc rynek kształcenia psychologicznego. To z kolei rodzi pytania, czy studenci kształcący się na tych uczelniach zdobywają wiedzę na temat oddziaływań psychologicznych o potwierdzonej skuteczności - mówią autorki raportu. A jak podkreśla cytowany w publikacji prof. dr hab. Przemysław Bąbel z UJ „psychologia jest nauką, a praktyka psychologiczna musi być oparta na teoriach i wynikach naukowych i poparta dowodami naukowymi".
Prawie 50 proc. studentów kształci się w uczelniach, które nie przystępują do ewaluacji działalności naukowej. To budzi obawy w dobie szerzącej się popularności pseudonaukowych koncepcji, a także niesprawdzonych rzetelnie metod psychologicznych. Wzrost popularności studiów nastawionych wyłącznie „na praktykę” może skutkować ograniczoną zdolnością rozumienia wyników badań i wykorzystywania ich w pracy zawodowej.
współautorka publikacji dr Julita Koszur, prof. Uniwersytetu SWPS
Niska jakość wniosków o utworzenie studiów na kierunku psychologia
Coraz więcej uczelni chce otwierać psychologię, ale jak wynika z danych raportu nie zawsze są do tego odpowiednio przygotowane. Raport został uzupełniony o opinie Polskiej Komisji Akredytacyjnej wydawane w sprawie spełnienia warunków prowadzenia studiów na kierunku psychologia. W latach 2019-2025 PKA wydała 134 opinie, z czego ponad 60 proc. wniosków oceniono negatywnie. Najwięcej wniosków złożyły niepubliczne uczelnie zawodowe (58 proc.) i to w tej grupie wniosków był najwyższy odsetek opinii negatywnych (68 proc.). Mimo negatywnej opinii PKA, ministerstwo może wydać zgodę na utworzenie kierunku, co niejednokrotnie miało miejsce.
Co zrobić, żeby było lepiej?
Badaczki z USWPS i UJ podkreślają w raporcie potrzebę wprowadzenia spójnego modelu kształcenia przyszłych psychologów, a przede wszystkim standardów, do czego jednak nie odnosi się w żaden sposób projekt ustawy o zawodzie psychologa. W ich opinii, sama nazwa kierunku „psychologia” nie gwarantuje, że efekty uczenia się w tej dyscyplinie będą wystarczające. Uwzględnione w raporcie analizy pokazały, że procentowy udział psychologicznych efektów uczenia się w obecnie realizowanych programach studiów waha się od 37-100 proc. To może powodować, jak wskazują autorki, że absolwenci tego samego kierunku studiów na różnych uczelniach mogą znacząco różnić się pod względem kompetencji, wiedzy i umiejętności. Niezbędne jest ponadto zawarcie w nowej ustawie o zawodzie psychologa jasnych kryteriów dostępu do zawodu, a wykształcenie jest tylko jednym z nich. Autorki proponują również, by wzmocnić rolę PKA w kontroli jakości nowych programów studiów, a także rozważyć wprowadzenie egzaminu państwowego jako dodatkowego mechanizmu weryfikacji kompetencji.
Podsumowanie
Tylko w ciągu jednego roku liczba studentów psychologii wzrosła o blisko 10 tysięcy. Za kilka lat ci młodzi ludzie będą pracować z dziećmi, pacjentami, korporacjami, rodzinami w kryzysie – wezmą na siebie odpowiedzialność za zdrowie psychiczne tysięcy osób. Pytanie brzmi: czy będą do tego właściwie przygotowani? Dane z naszego raportu to wyraźny sygnał ostrzegawczy – jeśli nie zadbamy o jakość kształcenia już teraz, za popularność psychologii możemy wkrótce zapłacić spadkiem jakości świadczonych usług. Nie możemy na to pozwolić, by tę cenę poniosło nasze społeczeństwo.
dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. UJ
Raport „Studia Psychologiczne w Polsce. Raport za lata 2019–2024. Aktualizacja czerwiec 2025” przygotowały: dr Julita Koszur, prof. USWPS i dr Anna Ziółkowska, prof. USWPS; dr hab. Aleksandra Gruszka-Gosiewska, prof. UJ i dr Anna Czerniak z UJ.
Raport można pobrać na stronie/swps.pl
