Dzień Świętej Łucji

Obchody Dnia Świętej Łucji to jedna z tych tradycji, której Szwedzi są wyjątkowo wierni. Świętować zaczynają już rano. Dzieci ubrane w białe giezła kroczą w orszaku do sypialni rodziców, niosąc im na tacy szafranowe bułeczki i śpiewając łucyjne pieśni. Podobne pochody odbywają się przez cały dzień: w szkołach, na uniwersytetach, w miejscach pracy, w galeriach handlowych i oczywiście w zamku królewskim. Orszak prowadzi św. Łucja w wieńcu ze świecami, tuż za nią kroczą dziewczęta w giezłach przepasanych czerwonymi wstęgami. Towarzyszą im tzw. gwiezdni chłopcy w charakterystycznych spiczastych czapkach. Wszyscy śpiewają, wszyscy trzymają w dłoniach świece. O to chodzi w całej uroczystości – o światło rozpraszające zimowy mrok, które co roku przynosi światu św. Łucja.

Kult św. Łucji wywodzi się z jej rodzinnych Włoch, z Syrakuz. Jak podaje legenda, żyjąca w IV w. n.e. św. Łucja potajemnie ślubowała Bogu czystość. Zerwała więc zaręczyny, w odwecie jej niedoszły mąż zdemaskował ją jako chrześcijankę. Niektóre źródła podają, że została spalona na stosie 13 grudnia.

Szwedzkie obchody wiążą się jednak z tradycją przedchrześcijańską. Zgodnie z starym kalendarzem tego dnia przypadało zimowe przesilenie. Według wierzeń ludowych pod osłoną najdłuższej nocy w roku po świecie krążyły złe moce, zagrażające ludziom i zwierzętom.

Co ciekawe, dopiero w drugiej połowie XVIII w. obchody dnia św. Łucji zaczęły przypominać te dzisiejsze, wtedy bowiem pojawił się zwyczaj przygotowywania symbolizującej św. Łucję słomianej kukły. Czasem przebierano się za św. Łucję i wtedy barwny orszak obchodził domy, a jego uczestnicy prosili o drobny poczęstunek. Mijały lata, pochód się rozrastał, zaś Łucja stała się ubraną na biało postacią. Zwyczaj zawędrował też do miast, gdzie przejęła go m.in uniwersytecka młodzież.

Swój obecny wizerunek Łucja zawdzięcza jednak dziennikowi „Dagbladet”. W 1928 r. gazeta zorganizowała konkurs, którego zwyciężczyni, ubrana w świetlną koronę, przemaszerowała w procesji. Pomysł podchwyciły inne gazety. Nie minęło kilka lat, a wybory św. Łucji stały się ugruntowanym zwyczajem, które do dziś budzą wiele emocji. Wprawdzie organizowane przez media wybory na szczeblu lokalnym i krajowym nie mają już takiej rangi jak jeszcze kilkadziesiąt lat temu, ale wciąż cieszą się popularnością. Wybory przeprowadzane w szkołach to wciąż ważne wydarzenie, o którym mówi się jeszcze długo po jego zakończeniu.

A to wszystko w społeczeństwie, którego głównymi wartościami są egalitaryzm i równość, a naczelnymi zasadami: niewybijanie się na tle innych i unikanie wszelkiego hierarchizowania.