Miejsca pamięci służą nam wszystkim jako ostrzeżenie i lekcja przed strasznymi zbrodniami totalitaryzmów. Jednak, żeby to ostrzeżenie było słyszalne i czytelne, miejsca te muszą być zachowane, muszą funkcjonować i edukować. Dla zabezpieczenia tych ogromnych wartości społecznych potrzebne są znaczące nakłady. Większość miejsc pamięci boryka się z poważnymi problemami natury organizacyjno-finansowej, choć niektóre coraz efektywniej realizują swoją misję społeczną wytyczając standardy w zakresie zarządzania, fundrisingu i upamiętniania. Ekonomiczne, finansowe i zarządcze aspekty zachowania miejsc pamięci nie zostały dotychczas przebadane, pomimo ich kluczowego znaczenia dla społeczeństw. Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci dąży do zapełnienia tej luki.

Głównym zadaniem Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci jest stworzenie naukowej doktryny ekonomiki miejsc pamięci, która dzięki współpracy z liderami środowiska – instytucjami państwowymi, dyrektorami, fundraiserami, donatorami i kustoszami – będzie zestawem najlepszych praktyk i mierników efektywności w zakresie ekonomicznych, finansowych i zarządczych aspektów powstawania, zachowania, upamiętniania i funkcjonowania miejsc pamięci.

W tym celu planujemy przeprowadzenie międzynarodowych badań porównawczych w miejscach pamięci po byłych, niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych, ośrodkach zagłady i największych miejscach masowych egzekucji w takich krajach jak Austria, Belgia, Białoruś, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Holandia, Litwa, Łotwa, Macedonia, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja, Serbia, Słowacja, Słowenia, Ukraina, Węgry i Włochy. W dalszej kolejności badania będą etapami rozszerzane na inne miejsca pamięci na całym świecie.

• Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
• Fundacja Auschwitz-Birkenau
• Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy
• Państwowe Muzeum na Majdanku. Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady (1941-1944)
• Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu. Niemiecki Nazistowski Obóz Zagłady (1942-1943)
• Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze. Niemiecki Nazistowski Obóz Zagłady (1942-1943)
• Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
• Muzeum Stutthof w Sztutowie. Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady (1939-1945)
• Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie
• Muzeum Byłego Niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem
• Muzeum Treblinka. Niemiecki Nazistowski Obóz Zagłady i Obóz Pracy (1941-1944)
• Muzeum Dulag 121
• Muzeum Więzienia Pawiak
• Mauzoleum Walki i Męczeństwa
• Centralne Muzeum Jeńców Wojennych

W dniu 26 marca 2019 r. w murach Uniwersytetu SWPS odbyło się Seminarium: Ekonomika miejsc pamięci. Program badań muzeów i miejsc pamięci byłych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, zorganizowane przez Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, Fundację Auschwitz-Birkenau, oraz Instytut Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS. Podczas seminarium zostały przedstawione założenia i program ekonomiki miejsc pamięci, stan realizowanych badań pilotażowych dotyczących kluczowych czynników warunkujących realizację celów strategicznych głównych muzeów i miejsc pamięci byłych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady oraz perspektywa paneuropejskich badań porównawczych nad determinantami i strategiami efektywności zinstytucjonalizowanych miejsc pamięci związanych z niemieckim nazistowskim systemem obozowym. Strona wydarzenia »

W dniu 28 września 2018 roku, prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, zawarł porozumienie o współpracy z Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych, reprezentowanym przez Panią Dyrektor dr Violettę Rezler-Wasielewską. Przedmiotem porozumienia jest współpraca obu instytucji na rzecz rozwoju badań nad ekonomiką miejsc pamięci obejmującą zestawy najlepszych praktyk i mierników efektywności w zakresie ekonomicznych, finansowych i zarządczych aspektów powstawania, zachowania, upamiętniania i funkcjonowania miejsc pamięci.

W dniu 26 września 2018 roku, prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, zawarł porozumienie o współpracy z Muzeum Więzienia Pawiak oraz Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Warszawie, reprezentowanymi przez Pana dr. Tadeusza Skoczka, Dyrektora Muzeum Niepodległości w Warszawie i Panią Małgorzatę Łusiak, Główną Księgową. Przedmiotem porozumienia jest współpraca wymienionych instytucji na rzecz rozwoju badań nad ekonomiką miejsc pamięci obejmującą zestawy najlepszych praktyk i mierników efektywności w zakresie ekonomicznych, finansowych i zarządczych aspektów powstawania, zachowania, upamiętniania i funkcjonowania miejsc pamięci.

W dniu 21 września 2018 roku, prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, zawarł porozumienie o współpracy z Muzeum Treblinka. Niemiecki Nazistowski Obóz Zagłady i Obóz Pracy (1941-1944), reprezentowanym przez Pana Dyrektora dr. Edwarda Kopówkę. Przedmiotem porozumienia jest współpraca obu instytucji na rzecz rozwoju badań nad ekonomiką miejsc pamięci obejmującą zestawy najlepszych praktyk i mierników efektywności w zakresie ekonomicznych, finansowych i zarządczych aspektów powstawania, zachowania, upamiętniania i funkcjonowania miejsc pamięci.

W dniach 13-15 września 2018 roku w Krakowie odbyły się Dni Pamięci Ofiar Gestapo, które zostały zorganizowane przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Jednym z głównych zaproszonych panelistów w dyskusji otwierającej konferencję Miejsca (nie)Pamięci. Teraźniejszość – Przyszłość, był prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, który omówił ekonomiczne i zarządcze uwarunkowania instytucjonalizacji miejsc pamięci związanych z niemieckim nazistowskim systemem obozowym w Polsce i Europie. Gospodarzem Dni Pamięci Ofiar Gestapo był Prezydent Miasta Krakowa, wydarzenie zostało objęte patronatem Wojewody Małopolskiego oraz Dyrektora krakowskiego oddziału IPN.

W dniach 10-12 września 2018 roku w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma (ŻIH) w Warszawie odbyła się prestiżowa międzynarodowa konferencja naukowa Badanie roli dziedzictwa kulturowego w budowaniu (narodowej) tożsamości w sytuacjach pokonfliktowych. Konferencję otworzył Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydarzenie zorganizowano w ramach projektu JHEP2 (Joint Heritage European Programme) dotyczącego koordynacji i działań wspierających Inicjatywy Wspólnego Planowania w zakresie dziedzictwa kulturowego i zmian globalnych; beneficjentem projektu jest m.in. MKiDN. Jednym z zaproszonych gości był prof. Adam Szpaderski, który jako kierownik reprezentował Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS i nawiązywał nowe kontakty z przedstawicielami środowiska. Organizatorami wydarzenia byli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów oraz ŻIH.

W dniach 5-6 września 2018 roku w Muzeum Stutthof obyło się 9. Forum Pamięci: Seminarium Polskich Muzeów Martyrologicznych, na którym prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, przedstawił referat pt. Ekonomika miejsc pamięci: założenia badawcze i korzyści dla branży. Forum Pamięci to opiniotwórcza platforma spotkań skupiająca dorocznie głównych ekspertów krajowych i zagranicznych organizacji sektora muzeów i miejsc pamięci, w tym muzealników, naukowców i przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Organizatorami wydarzenia były Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu oraz Muzeum Stutthof w Sztutowie reprezentowane przez gospodarzy, dyrektorów: dr. Piotra M. A. Cywińskiego oraz Piotra Tarnowskiego.

 W dniu 17 lipca 2018 roku, prof. Adam Szpaderski, kierownik Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci Uniwersytetu SWPS, zawarł porozumienie o współpracy z Muzeum Dulag 121, reprezentowanym przez Panią Dyrektor Małgorzatę Bojanowską. Przedmiotem porozumienia jest współpraca obu instytucji na rzecz rozwoju badań nad ekonomiką miejsc pamięci obejmującą zestawy najlepszych praktyk i mierników efektywności w zakresie ekonomicznych, finansowych i zarządczych aspektów powstawania, zachowania, upamiętniania i funkcjonowania miejsc pamięci. Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie upamiętnia i dokumentuje historię niemieckiego nazistowskiego obozu przejściowego Dulag 121 oraz losy wypędzonych mieszkańców Warszawy i okolic w czasie i po zakończeniu Powstania Warszawskiego.

• Center for Research on the Economics of Memorial Sites.
  Interview with Adam Szpaderski by Paweł Sawicki. Memoria. 2018, no 5, pp. 24-27:
  https://joom.ag/30eY/p24
  

• Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci.
  Wywiad z Adamem Szpaderskim przeprowadził Paweł Sawicki. Memoria. 2018, nr 5, s. 24-27:
  https://joom.ag/rCCY/p24

Lokalizacja

Uniwersytet SWPS
ul. Chodakowska 19/31
03-815 Warszawa
pok. N235 (II piętro)

Kontakt

Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci
Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych
tel. 691 780 930
e-mail: aszpaderski@swps.edu.pl