Rola czynników ryzyka i czynników ochronnych w ocenianiu i monitorowaniu prawdopodobieństwa popełnienia czynu zabronionego u sprawców objętych izolacyjnym systemem środków leczniczo-zabezpieczających oraz odbywających karę pozbawienia wolności
doktor prawa, doktor habilitowany psychologii, profesor nauk medycznych, wieloletni biegły sądowy z rekomendacją PTP; specjalizuje się w psychologii sądowej i klinicznej
Celem programu badawczego kierowanego przez prof. Józefa Gierowskiego było opracowanie modelu oceniania i zarządzania ryzykiem przemocy dostosowanego do warunków polskich. Model stworzono na podstawie sprawdzonych i uznanych na świecie ustrukturyzowanych metod oceny z myślą o grupie pacjentów oddziałów psychiatrii sądowej i osobach odbywających karę pozbawienia wolności w zakładach karnych.
Projekt wpisuje się w cel nr 10 (mniej nierówności) oraz cel nr 16 (pokój, sprawiedliwość i silne instytucje) spośród 17 celów zrównoważonego rozwoju ONZ.
Numer projektu: 2018/29/B/HS5/00474 (konkurs OPUS 15, Narodowe Centrum Nauki)
Założenia projektu
Realizowany projekt koncentrował się wokół stworzenia modelu oceny i zarządzania ryzykiem przemocy w warunkach polskich, zwłaszcza z myślą o pacjentach sądowo-psychiatrycznych i osobach osadzonych w zakładach karnych. Aby to osiągnąć, zespół badawczy:
- ustalił, jakie czynniki pomagają zapobiec powtórzeniu się przemocy;
- sprawdził, czy cechy osobowości i samokontrola pomagają zrozumieć, jak duże jest ryzyko wybuchu agresji;
- zbadał, jak zmienia się ryzyko przemocy podczas pobytu w izolacji, na przykład w więzieniu czy szpitalu psychiatrycznym, i dlaczego tak się dzieje;
- przeanalizował, czy narzędzia służące do oceny ryzyka są wiarygodne i czy dają podobne wyniki, niezależnie od tego, kto ich używa;
- opracował naukowe wytyczne dla prawników, psychiatrów i psychologów, jak najlepiej oceniać, obserwować i kontrolować zagrożenie przemocy.
Metodologia
W swoich działaniach badawczych zespół wykorzystał narzędzia opracowane w nurcie Ustrukturyzowanej Profesjonalnej Oceny Ryzyka (UPOR): HCR-20 V3 i SAPPROF (to dwa przetłumaczone na język polski spośród licznych narzędzi klinicznych biorących pod uwagę czynniki, takie jak: przemoc, ryzyko, ocena, zarządzanie, podejmowanie decyzji opartych na dowodach i integracja) oraz miary kwestionariuszowe zmiennych osobowościowych.
Użyteczność wyników
Dalsze upowszechnianie wyników tego projektu może mieć realny wpływ na codzienną praktykę w psychologii, psychiatrii i prawie. Może pomóc w tworzeniu lepszych narzędzi i metod pracy, które będą wykorzystywane np. przez biegłych sądowych, terapeutów czy pracowników systemu sprawiedliwości. W dłuższej perspektywie wyniki te mogą przyczynić się do zmian w polskim prawie (chodzi m.in. o sposób oceniania ryzyka przemocy, opracowywania prognoz zachowań przestępczych czy stosowania tzw. środków leczniczo-zabezpieczających, czyli działań mających na celu leczenie i ochronę społeczeństwa przed osobami potencjalnie niebezpiecznymi).
Niniejszy projekt nie tylko wzbogaca wiedzę naukową, lecz także może pomóc w tworzeniu skuteczniejszych, bardziej sprawiedliwych i lepiej dostosowanych do indywidualnych przypadków rozwiązań prawnych i terapeutycznych.
Zespół
