Estetyka populizmu. Walka polityczna i doświadczenie estetyczne w Polsce po 1989 roku
Estetyka populizmu. Walka polityczna i doświadczenie estetyczne w Polsce po 1989 roku
Okres realizacji projektu: wrzesień 2019 – sierpień 2024
Jakich środków estetycznych ruchy populistyczne używają po to, by przyciągać zwolenników? Czy ludzie popierający populizm różnią się od reszty społeczeństwa w tym, jak ubierają się, co jedzą i jakich szukają rozrywek? Czy estetyczny wymiar polityki jest istotną częścią każdego ruchu politycznego czy jedynie powierzchownym fenomenem bez żadnego znaczenia? Czy możemy interpretować politykę jako starcie dwóch estetyk? Czy demokracja potrzebuje sztuki dla swego funkcjonowania? Na te pytania w swoim projekcie badawczym odpowie prof. dr hab. Leszek Koczanowicz – politolog, filozof i psycholog.
Opis projektu
Estetyczny wymiar polityki zwykle był pomijany lub marginalizowany, ale ostatnio obserwowana fala sukcesów populizmu wprowadziła związki między polityką i estetyką w samo centrum dyskursu kulturoznawstwa i nauki o polityce. Populizm zwykle jest wiązany z dążeniem do budowania mocnych tożsamości i trudno sobie wyobrazić, żeby te zbiorowe tożsamości były konstruowane bez użycia środków estetycznych.
Celem mojego projektu jest więc:
- Rekonstrukcja estetycznych strategii ruchów populistycznych w ich różnych odmianach – od uprzednio przygotowanych mityngów, performansów i dzieł sztuki do estetyki życia codziennego. Dzięki temu ujawniona zostanie specyfika populistycznej estetyki politycznej i uzyskany wgląd w siły motywujące ruchy populistyczne.
- Ukazanie roli estetyki w demokratycznym społeczeństwie, czyli tego, w jakim stopniu demokracja jest zależna od specyficznej estetyki, jaka facylituje procesy zachodzące w centrum każdego społeczeństwa demokratycznego – dialog i niezakłóconą komunikację między ludźmi i grupami społecznymi.
- Ukazanie, że polityczna walka między populizmem i demokracją liberalną może być intepretowana jako walka między dwiema wrogimi estetykami.
- W końcu – przygotowanie i przedstawienie teorii politycznej estetyki. Taka teoria będzie systematyzować sposoby użycia działań estetycznych w polityce i pokazywała ich miejsce w demokratycznym systemie.
Proces badawczy składa się z dwóch części. W części teoretycznej, badanie dotyczy formułowania teorii estetyki populizmu i estetyki demokracji liberalnej. Ta część badania, nawiązująca do metodologii badań w naukach humanistycznych, ma interdyscyplinarny charakter. Tworzenie teorii jako części planowanych badań wymaga użycia takich metod, jak: hermeneutyka, metoda genealogiczna oraz metody historyczne i filologiczne. Rezultaty badań tej części staną się częścią wiedzy o kulturze.
Druga część badania ma charakter standardowych jakościowych badań z zakresu nauk społecznych. Celem jest tu opisanie charakterystycznych manifestacji strategii estetycznych ruchów populistycznych, estetycznych strategii liberalnej demokracji oraz tworzenia koncepcji funkcjonowania przedmiotów w realiach życia codziennego.
Jestem bardzo zadowolony, że mogę realizować projekt badawczy, który sytuuje się na skrzyżowaniu wielu moich zainteresowań. Zawsze zajmowały mnie bowiem kulturowe konteksty polityki, a estetyka jest w końcu częścią kultury. Wydawało mi się, że aspekty kulturowe często są pomijane w standardowych opisach życia politycznego. Mam nadzieję, że choć częściowo uda mi się zapełnić tę lukę.
