CEDMOCentral European Digital Media Observatory / Środkowoeuropejskie Centrum Obserwacji Dezinformacji Medialnej

Projekt „Central European Digital Media Observatory” (CEDMO) zakłada multidyscyplinarne, międzynarodowe, prowadzone na szeroką skalę i z wykorzystaniem różnych metod badania nad fenomenem fake newsów i dezinformacji medialnej. Planowane jest również opracowanie i rozwój technicznej infrastruktury umożliwiającej wdrożenie codziennych procedur fact-checkingowych, sprawdzających wiarygodność informacji głównie w językach partnerów projektu. Procedury te będą realizowane i publikowane przez partnerów medialnych. Projekt będzie prowadzony w bliskiej współpracy z różnymi typami interesariuszy (m.in. dziennikarze, PR-owcy, nauczyciele, uczniowie, rodzice), co umożliwi dostęp do unikatowych danych, a także zestrojenie pracy badawczej z potrzebami społecznymi.

W ramach CEDMO zostanie powołane wysoko wyspecjalizowane i multidyscyplinarne badawczo-edukacyjne obserwatorium fact-checkingowe, działające na terenie Czech, Polski i Słowacji, bazujące na współpracy międzynarodowego konsorcjum.

Skład konsorcjum

• Uniwersytet Karola w Pradze (Czechy) – lider konsorcjum
• Politechnika Czeska w Pradze (Czechy)
• Uniwersytet im. Cyryla i Metodego (Słowacja)
• Uniwersytet SWPS (Polska)
• Kempelen Institute of Intelligent Technologies (Słowacja)
• Demagog.cz (Czechy)
• Agence France-Presse (Francja)
• Athens Technology Center (Grecja)

Projekt ma na celu:

1. badania, wytworzenie i doskonalenie wsparcia technologicznego oraz wykorzystywania narzędzi AI w fact-checkingu
2. realizację ciągłego procesu sprawdzania informacji,
3. informowanie szerokiego grona odbiorców o wiarygodności konkretnych informacji,
4. analizę wpływu dezinformacji na społeczeństwo,
5. przeprowadzenie kampanii informacyjnej na rzecz media literacy oraz przeciwko dezinformacji i fake newsom,
6. monitorowanie pejzażu medialnego pod kątem dezinformacji celem zaproponowania lepszych regulacji w tym obszarze,
7. komunikację i rozpowszechnianie rezultatów projektu.

Zadania w projekcie CEDMO pogrupowane są w ośmiu pakietach tematycznych określanych jako „działania” (ang. activities). Uniwersytet SWPS weźmie udział w realizacji następujących działań:

1. Zbudowanie strony internetowej Centrum oraz struktury przepływu informacji
(Activity 2: Creation of hub's website and internal infrastructure)

Uniwersytet SWPS zaangażowany będzie w wypracowanie strategii komunikacji językowej oraz narzędzi do wewnętrznej komunikacji. Zespół będzie także dostarczał materiały do repozytorium oraz na stronę internetową projektu (w języku polskim i angielskim).

2. Analiza wpływu dezinformacji na społeczeństwo
(Activity 5: Analysing the impact of disinformation on the society)

W ramach zadania przewidziana jest realizacja rozbudowanej serii multidyscyplinarnych i międzynarodowych badań. Badania te wykorzystywać będą metody nauk społecznych i humanistycznych, takie jak indywidualny wywiad pogłębiony (ang. Individual In-depth Interview, IDI), wspomagany komputerowo wywiad przy pomocy strony internetowej (ang. Computer-Assisted Web Interview, CAWI), wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny (ang. computer-assisted telephones interviewing, CATI), ilościowa i jakościowa analiza dyskursu oraz analiza zawartości. Do analizy rozprzestrzeniania się fake newsów zostanie użyte modelowanie matematyczne. Umożliwi to przygotowanie rozbudowanego i wyczerpującego obrazu analitycznego funkcjonowania dezinformacji medialnej w Polsce w kontekście Europy Środowej i całej Wspólnoty Europejskiej dzięki wymianie doświadczeń i wiedzy w ramach EDMO – European Digital Media Observatory.

Uniwersytet SWPS jest liderem w tym działaniu – będzie koordynować proces prowadzenia badań, opracowywania i komunikowania ich wyników. Zespół naukowców i naukowczyń z naszej uczelni zaangażowany będzie w realizację w Polsce badań opisanych w punktach 1–3 oraz wypracowanie wskazówek metodologicznych dla partnerów. Koordynować będzie również proces zlecania podwykonawcom zadań badawczych opisanych w punktach 4–5. Koordynacja ta będzie miała charakter merytoryczny oraz formalny.

3. Kampania na rzecz media literacy oraz edukacji przeciwko dezinformacji i fake newsom
(Activity 6: Campaigning for media literacy and education)

Uzyskane wyniki badań wykorzystane zostaną w kampaniach edukacyjnych z obszaru media literacy, czyli umiejętności korzystania z mediów. Prowadzone działania edukacyjne będą miały charakter innowacyjny, ponieważ będą wykorzystywać nowoczesne i niestandardowe narzędzia, będą skierowane do zróżnicowanych grup społecznych i będą bezpośrednio bazować na najnowszych wynikach badań uzyskanych w toku projektu. W ich realizację zaangażowane zostaną organizacje, autorytety i specjaliści, którzy zadeklarowali wsparcie dla projektu. Uniwersytet SWPS będzie odpowiadać za organizację i realizację tych kampanii w Polsce.

Planuje się w szczególności następujące działania:

• przygotowanie i opublikowanie poradników dla rodziców i nauczycieli w wersji online,
• zorganizowanie szkolenia i czterech webinarów dla nauczycieli,
• zorganizowanie szkolenia dla przedstawicieli środowiska medialnego (dziennikarze, PR-owcy),
• przygotowanie i wyemitowane filmów i podcastów edukacyjnych,
• przygotowanie i wyemitowanie materiałów audio-wizualnych dla młodzieży przy wsparciu popularnych influencerów.

4. Monitorowanie pejzażu medialnego pod kątem dezinformacji celem zaproponowania lepszych regulacji w tym obszarze
(Activity 7: Monitoring of the media landscape and proposals for better regulation)

Uniwersytet SWPS będzie przygotowywał raporty dotyczące sytuacji w Polsce oraz sugestie dla władz naszego kraju.

5. Komunikacja i rozpowszechnianie wyników projektu
(Activity 8: Communication and dissemination)

Uniwersytet SWPS będzie uczestniczył w opracowywaniu planu i strategii komunikacji, prowadził ciągłe i strategiczne działania na rzecz propagowania wyników projektu w Polsce (social media, kontakty z mediami, prezentowanie projektu podczas różnych wydarzeń itp.) oraz dostarczał materiałów do publikacji na stronie internetowej i w social mediach projektu. Przedstawiciele Uniwersytetu SWPS wezmą udział w konferencji w Pradze. Uniwersytet SWPS zorganizuje konferencję w Warszawie. Badacze związani z Uniwersytetem SWPS przygotują publikacje książkowe oraz artykuły w wysoko punktowanych czasopismach naukowych, będą też prezentować wyniki swoich badań podczas konferencji krajowych i międzynarodowych.

W badaniach będą wykorzystywane narzędzia sztucznej inteligencji wypracowane przez badaczy specjalizujących się w zagadnieniach sztucznej inteligencji (AI), uczenia maszynowego (ML) i przetwarzania języka naturalnego (NLP).

Badania, realizowane we współpracy badaczy i badaczek z wielu ośrodków naukowych, będą obejmowały analizy:

• oddziaływania dezinformacji na zróżnicowane grupy społeczne, m.in. nauczycieli i nastolatków,
• struktur wizualnych i struktur językowych fake newsów,
• postaw i narzędzi stosowanych przez środowiska profesjonalne (dziennikarze, PR-owcy, przedsiębiorcy) w związku z rozpowszechnianiem się dezinformacji w różnych obszarach życia społecznego,
• modeli rozprzestrzeniania się fake newsów w internecie z wykorzystaniem elementów modelowania matematycznego,
• geopolitycznych kontekstów dezinformacji medialnej.

Efektem prowadzonych badań będą dwie konferencje naukowe, a także publikacje: monografii (w tym trzech monografii na podstawie badań polskich badaczy i badaczek), artykułów w renomowanych czasopismach naukowych (w tym dwa artykuły na podstawie badań polskich badaczy i badaczek), a także publikacji popularnonaukowych. Wyniki badań będą na bieżąco komunikowane szerokiej publiczności oraz wykorzystywane w kampaniach edukacyjnych, a także w procesie fact-checkingu.

Powstanie również korpus wiedzy na temat nadawców, struktury, kanałów rozprzestrzeniania się, obiorców i geopolitycznych kontekstów dezinformacji medialnej, wytworzony dzięki triangulacji metod ilościowych i jakościowych. Jak dotąd nie jest dostępny tego typu korpus, a badania w obszarze dezinformacji medialnej i fake newsów mają charakter wycinkowy i nieustrukturyzowany.

Realizacja projektu pozwoli na stałą i zinstytucjonalizowaną współpracę Uniwersytetu SWPS w środowisku międzynarodowym. Wzmocniona zostanie międzynarodowa obecność uczelni w obszarze nauki o komunikacji społecznej i mediach, a szerzej – nauk społecznych.

Naukowcy i naukowczynie z Uniwersytetu SWPS będą dzielić się wiedzą o dezinformacji medialnej i fake newsach na arenie międzynarodowej, promować wyniki prac polskich badaczy i badaczek za granicą oraz czerpać inspiracje z badań prowadzonych w innych częściach Europy – także poza krajami konsorcjum, dzięki stałej współpracy z EDMO.

Do najważniejszych grup docelowych projektu należą:

• odbiorcy przekazów medialnych
• młodzież szkolna
• rodzice
• studenci, w szczególności studenci kierunków związanych z dziennikarstwem i komunikacją społeczną
• nauczyciele i edukatorzy
• aktywiści i działacze społeczni
• dziennikarze i inni pracownicy mediów
• specjaliści ds. public relations i rzecznicy prasowi
• fact-checkerzy
• przedstawiciele władz na różnym szczeblu
• badacze z obszaru nauk społecznych i humanistycznych