Koniec kapitalizmu? Spotkanie z Kacprem Pobłockim w School of Ideas
Uchylamy drzwi pracowni School of Ideas i sprawdzamy, co ciekawego wydarzyło się na nowym kierunku studiów w ostatnich tygodniach. Studenci z pewnością długo będą pamiętać wizytę Kacpra Pobłockiego, autora głośnej i szeroko dyskutowanej książki „Kapitalizm – historia krótkiego trwania”, wydanej przez Fundację Bęc Zmiana. Bo nie sposób zapomnieć fascynującej opowieści o rychłym końcu systemu, który tutaj, w środku Europy, w 2017 r., wydaje się niezniszczalny. A może jednak?
Nowe spojrzenie na stary system
Kapitalizm jest jak powietrze. Oddychamy nim, nie zastanawiając się, skąd pochodzi. A Kacper Pobłocki, z którym spotkali się studenci School of Ideas, proponuje, żeby obrać kurs na refleksyjność. Zacząć zastanawiać się, czym faktycznie jest kapitalizm i skąd się wziął. Przyjrzeć się dziejom pieniądza, przemysłu, własności, pracy z nieco innej perspektywy. To oznacza odejście od europocentrycznego postrzegania rzeczywistości – tak lubianego w naszej szerokości geograficznej.
Pobłocki przekonuje, że kapitalizm wcale nie jest wynalazkiem „starego świata”, lecz wynajdywano go wielokrotnie, w różnych przestrzeniach kulturowych. Znacznie wcześniej znały go cywilizacja chińska i arabska, dla których Europa przez wieki była skarlałym, ubogim, i co tu kryć, peryferyjnym regionem „gdzieś na końcu mapy”.
Uczestnicy spotkania przekonali się też, że o ekonomii można mówić językiem prostym i zrozumiałym dla wszystkich. I że humaniści nie powinni łatwo oddawać tego pola – gospodarka nie jest osobnym bytem, nie istnieje w oderwaniu od innych dziedzin życia. Antropologia ekonomiczna, w której nurcie sytuuje się książka Pobłockiego, próbuje przywrócić całościowe spojrzenie na ekonomię. W tym kontekście warsztat badawczy humanisty okazuje się nieodzowny także w świątyniach kapitalizmu, takich jak Wall Street.
– Choć w School of Ideas koncentrujemy na działaniach projektowych i współpracy z zewnętrznymi podmiotami, to chcemy też, żeby studenci byli na bieżąco z toczącymi się w polskiej humanistyce debatami. Bo nie wystarczy znajomość narzędzi i praktyka, jeśli zabraknie ogólnej erudycji w kwestiach kulturowych i społecznych. Stąd niedawna wizyta na Kongresie Obywatelskim czy dzisiejsze spotkanie – podkreśla dr hab. Mirosław Filiciak, prof. Uniwersytetu SWPS.
Kacper Pobłocki
Antropolog społeczny. Kształcił się w United World College of the Atlantic (Wielka Brytania), University College Utrecht (Holandia) oraz Central European University (Węgry). Jego praca doktorska pt. The Cunning of Class – Urbanization of Inequality in Post-war Poland (2010) została wyróżniona nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Autor tekstów z zakresu studiów miejskich, antropologii porównawczej i ekonomicznej oraz historii społecznej. W 2009 roku stypendysta kierowanego przez Davida Harveya ośrodka The Center for Place, Culture and Politics przy The City University of New York. Współautor książki Anty-bezradnik przestrzenny – prawo do miasta w działaniu (2013, nagroda im. Jerzego Regulskiego) oraz współredaktor książki Architektura niezrównoważona (2016). Pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz w Centrum Europejskich Studiów Lokalnych i Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
