Weryfikacja procedury nadprogowej aktywacji systemu przywiązania w dorosłości: badanie pilotażowe

System przywiązania (SP) to biologiczno-psychologiczny mechanizm, którego działanie porównać można do termostatu: SP aktywuje się zawsze wtedy, gdy doświadczamy trudnych i stresujących sytuacji. Nadrzędnym celem jego działania jest motywowanie do utrzymywania bliskości z ważnymi dla nas osobami. SP pozostaje w stanie aktywacji dopóty, dopóki jednostka nie odzyska równowagi emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa.

Celem zrealizowanego projektu była eksperymentalna weryfikacja skuteczności jednej z najczęściej stosowanych badaniach empirycznych procedur aktywacji SP w postaci metody świadomego przywoływania myśli i uczuć związanych z bliską osobą.

Na podstawie teorii przywiązania założono, że jeśli metoda ta rzeczywiście aktywuje SP, to świadome przywoływanie myśli i uczuć związanych z bliską osobą powinno zwiększyć u badanych dostępność myśli związanych z bliskością i dystansem interpersonalnym.

Za wskaźnik aktywacji SP uznano skrócenie czasu rozpoznawania słów związanych z dystansem i bliskością w teście decyzji leksykalnym (TDL), w którym na ekranie komputera prezentowano w losowej kolejności słowa z różnych kategorii znaczeniowych, w tym z w/w kategorii interpersonalnych oraz pseudosłowa (ciągi liter nie będących słowami). W zrealizowanym badaniu udział wzięło 70 osób w wieku 19-45 lat (średni wiek 25 lat; 70 proc. kobiet).

Osoby te losowo przydzielono do jednej z 3 grup eksperymentalnych:

1. grupa, w której aktywowano system przywiązania poprzez prośbę o przywołanie wspomnień wydarzeń, myśli i uczuć związanych z doświadczaniem niesatysfakcjonującej relacji z bliską osobą;
2. grupa, w której dezaktywowano system przywiązania poprzez prośbę o przywołanie wspomnień dotyczących satysfakcjonującej relacji;
3. grupa kontrolna (warunek neutralny), w której badani mieli za zadanie myśleć o robieniu codziennych zakupów.

Badanie każdej osoby rozpoczynało się od w/w manipulacji eksperymentalnej, następnie badani rozwiązywali TDL, a na końcu wypełniali kilka kwestionariuszy mierzących m.in. style przywiązania.

Analizy uzyskanych wyników wykazały m.in., że w porównaniu do osób z grupy kontrolnej, osoby, u których zastosowano procedurę mającą w swym zamyśle aktywować system przywiązania, wbrew oczekiwaniom, nie ujawniały zwiększonej dostępności poznawczej myśli związanych z dystansem. Z drugiej strony, osoby te wykazywały większą poznawczą dostępność myśli związanych z bliskością interpersonalną. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę prowadzenia dalszych badań weryfikujących skuteczność rozpatrywanej tutaj metody aktywacji SP u osób dorosłych. Wydaje się to szczególnie istotne, ponieważ procedura ta jest stosowana w wielu badaniach empirycznych. Problem związany ze skutecznością tej metody może wskazywać na konieczność rewizji wyników badań, w których ją zastosowano.