Zniekształcenia poznawcze w ocenie autorytetu epistemicznego ekspertaich psychologiczne źródła i konsekwencje na przykładzie oceniania ekspertów w dziedzinie ekonomii

Podstawowym celem proponowanego projektu badawczego jest zbadanie tego, w jaki sposób laicy spostrzegają autorytet epistemiczny (rozumiany jako źródło informacji mające znaczny wpływ na pozyskiwanie i tworzenie przez nich wiedzy) i konstruują jego oceny, na przykładzie ekspertów z szeroko rozumianej dziedziny ekonomii. W projekcie tym, zarówno w warstwie pojęciowej, jak i empirycznej, dominujące jest pojęcie określane w języku angielskim jako „expertise bias”, stanowiące sumę zniekształceń poznawczych w ocenie eksperta.

Zjawisko to definiujemy jako systematyczną inklinację do traktowania opinii eksperckich pochodzących z określonego źródła jako niepodważalnych i godnych zaufania i do opierania własnych sądów i decyzji na takich opiniach, niezależnie od rzeczywistego i obiektywnego poziomu wiedzy eksperckiej i skuteczności eksperta w danym obszarze, ale w oparciu o rozmaite „naiwne” przesłanki.

Jak już wspomniano, to zniekształcenie będzie badane w odniesieniu do spostrzegania autorytetów epistemicznych w dziedzinie ekonomii i finansów, ponieważ tego rodzaju badań nie prowadzono dotychczas ani w psychologii poznawczej, ani w psychologii ekonomicznej

Cele szczegółowe (pytania badawcze) realizowane w ramach przedstawianego projektu sformułowano następująco:

• W jakim stopniu zniekształcenia poznawcze odkryte w badaniach dotyczących oceny autorytetu epistemicznego w obszarze medycyny (Barnoy, Ofra, & Bar- Tal, 2012; Barnoy, Levy, & Bar- Tal, 2009; Bar-Tal, Stasiuk, & Maksymiuk, w druku), np. zniekształcenie polegające na wyższym zaufaniu do eksperta formułującego rekomendacje dotyczące działania o szerokich konsekwencjach, można zaobserwować także w ocenach autorytetów z dziedziny ekonomii i finansów?

• W jaki sposób różne charakterystyki rekomendacji udzielonej przez eksperta (np. ryzykowność działania które ma być podjęte jako skutek rekomendacji) wpływają na spostrzeganie jego autorytetu epistemicznego i tworzenie wiedzy w tym zakresie?

• W jaki sposób przetwarzanie wiedzy dostarczanej przez eksperta zależy od przekonania o własnym autorytecie epistemicznym w danej dziedzinie, to znaczy od spostrzegania własnej wiedzy i kompetencji?

• W jakim stopniu motywacja i skuteczność w realizacji potrzeby domknięcia poznawczego (Kruglański, 2004) oraz indywidualna skłonność do podejmowania ryzyka finansowego wpływają na uleganie zniekształceniom w ocenie autorytetu epistemicznego eksperta?

• W jaki sposób sądy dotyczące autorytetu epistemicznego ekspertów w dziedzinie finansów i ekonomii wpływają na decyzje i zachowania ekonomiczne osób korzystających z wiedzy tychże ekspertów?