Sopot – jakim jest miastem dla turystów i jego mieszkańców? Badanie naukowców z Uniwersytetu SWPS

Jak wyjaśnia prof. Mirosław Filiciak, Sopot jest atrakcyjny dla seniorów, osób dobrze wykształconych (blisko dwie trzecie Sopocian ma wyższe wykształcenie, a kilka tysięcy seniorów uczęszcza na Uniwersytet Trzeciego Wieku), zamożnych, o wysokich aspiracjach i potrzebach kulturalnych. Jest miastem dla ludzi, którzy zwracają uwagę na samorządność, ekologię czy gastronomię (w tym fair trade, slow food, dostępność kuchni wegetariańskiej i wegańskiej). Jest też, ze względu na swą markę i prestiż, miejscem atrakcyjnym dla ambitnych młodych, rozpoczynających w Trójmieście swoją (wymagającą wysokich kompetencji) karierę.

– Mieszkańcy Sopotu są aktywnymi obywatelami. Wysoka frekwencja wyborcza, zaangażowanie w działalność samorządu oraz szczególnie duży udział w działalność stowarzyszeń czy fundacji wskazują, że sopocianie są zainteresowani kształtowaniem rzeczywistości społecznej wokół siebie. O tej aktywności świadczy też – pośrednio – częstotliwość i popularność organizowanych w Trójmieście imprez masowych – opisuje prof. Mikołaj Cześnik.

Sopot jest uznawany za prestiżowe miejsce ze względów historycznych oraz walorów przyrodniczych. Działalność i oferta kulturalna miasta stanowi o jego wysokiej pozycji na mapie Polski. Przyciąga turystów i kuracjuszy. Turystyka i usługi czasu wolnego stanowią ważne źródło dochodu wielu mieszkańców Sopotu i jedno z kół zamachowych miejskiej gospodarki. Jednak intensywny rozwój turystyki wywołuje zjawisko turystyfikacji (overtourism), a polega ono na tym, że miasto i jego popularne miejsca stają się przeludnione. Uciążliwe konsekwencje tego zjawiska to m.in.: trudność ze skorzystaniem oferty turystycznej, hałas, zanieczyszczenie ulic, wzrost cen, homogenizacja produktów i usług nastawionych na odwiedzających, niepożądane zachowanie turystów, brak mieszkań na wynajem, nielegalne hotele i hostele, a w końcu utrata charakteru i tożsamości miejsca, wyobcowanie mieszkańców w środowisku ich życia i gentryfikacja. Jednym z najbardziej dotkliwych skutków turystyfikacji jest zniszczenie lokalnego życia społecznego, rozbicie spójności społecznej. Dlatego działalność turystyczna Sopotu musi zacząć uwzględniać preferencje mieszkańców, szczególnie tych mniej zamożnych, oraz seniorów, których w mieście przybywa. 

Położenie geograficzne, urozmaicona rzeźba terenu, czyste powietrze i woda oraz wysoki stopień zalesienia decydują o wyjątkowym mikroklimacie Sopotu. Dzięki temu, a także obecności źródeł solankowych, miasto cieszy się statusem uzdrowiska i skutecznie przyciąga kuracjuszy.

Sopocianie są zadowoleni ze stanu środowiska w swojej okolicy, ale przed władzami miasta stają też wyzwania związane z problemami klimatycznymi: rośnie częstotliwość ekstremalnych zjawisk pogodowych i podnosi się poziom morza.

Sopot może się pochwaalić niską stopą bezrobocia. Wynika to z dużej podaży pracy w samym mieście i okolicy. Sopot połączony jest z Gdańskiem i Gdynią, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Jego mieszkańcy korzystają m.in. z trójmiejskiego transportu publicznego czy oczyszczalni ścieków, a miasto ponosi ogromne koszty tych rozwiązań. Problemem jest również dostępność mieszkań. Ich niewielka liczba na rynku wynika z polityki prowadzonej w latach dziewięćdziesiątych (ich znaczną część sprzedano lokatorom), a do tego w Sopocie nie prowadzi się wielu inwestycji, stąd liczba oddawanych do użytku mieszkań i domów jest niewielka. Z kolei nieruchomości na rynku wtórnym są bardzo drogie.

Sopot to coraz „starsza” aglomeracja, a ponadto wyludnia się. Ten proces zaczął się dekady temu. Sopot jest miastem o wysokim wskaźniku obciążenia demograficznego, co oznacza, że rośnie niedobór rąk do pracy. Młodzi nie chcą lub nie mogą osiedlać się w Sopocie i po 2004 r. atrakcyjnym rozwiązaniem była dla nich m.in. migracja zagraniczna. Ten ogólny trend zaznaczył się w całym Trójmieście. Po 2007 r. fala migracji zaczęła opadać (w Gdyni i Gdańsku wciąż opada), jednak Sopot od wielu lat notuje odpływ ludności.

Seniorzy stanowią dynamicznie rosnącą grupę mieszkańców miasta, co ma znaczenie dla jego rozwoju. Są oni świadomi swoich interesów, dobrze zorganizowani, a więc sprawni i sprawczy politycznie. Trendy demograficzne, jakie badacze zidentyfikowali w Sopocie, sugerują, że te zjawiska będą się w najbliższych latach nasilać. Dlatego plany rewitalizacji miasta biorą pod uwagę powszechną dostępność do usług i przestrzeni wspólnych, a także do lokalnego handlu czy transportu. Przykładem może być włączanie perspektywy międzypokoleniowej przy tworzeniu i renowacji parków, skwerów miejskich, placów zabaw i innych miejsc wypoczynku.