projekt naukowy
Psychologiczne i biologiczne źródła różnic indywidualnych w unikaniu ryzyka
Okres realizacji projektu: 2012-2016
Czy powszechne przekonanie, że mężczyźni charakteryzują się większą brawurą i chętniej ryzykują, jest prawdziwe? Projekt dr. Wicharego dostarcza danych na ten temat – opisuje źródła różnic indywidualnych w podejmowaniu niebezpiecznych działań przez mężczyzn i kobiety. Połączenie danych psychologicznych i neurofizjologicznych z dokładnym opisem skłonności do ryzyka, dokonanym przy pomocy modelu obliczeniowego, przyczynia się do precyzyjnego określenia relacji między mechanizmami neurofizjologicznymi a zachowaniem.
Założenia projektu
Mechanizmy zachowań ryzykownych
Pomimo licznych badań dotyczących podejmowania ryzyka, neurofizjologiczne mechanizmy zachowań ryzykownych są nadal słabo poznane. Ponadto większość badań na ten temat prowadzona jest wśród mężczyzn i koncentruje się na skłonności do poszukiwania ryzyka.
Zaczynając projekt, naukowcy założyli, że dla pełnego opisu mechanizmów zachowania związanego z ryzykiem ważne jest, aby skoncentrować się na badaniu możliwych mechanizmów awersji do ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem tych mechanizmów u kobiet.
Metodologia
W projekcie przeprowadzono serię badań behawioralnych i psychofizjologicznych:
1) badanie mające na celu adaptację metod badawczych,
2) badanie związków między podejmowaniem ryzyka a poziomami hormonów w cyklu menstruacyjnym kobiet,
3) badanie związków między podejmowaniem ryzyka a poziomami hormonów u mężczyzn,
4) badanie dotyczące różnic indywidualnych w podejmowaniu ryzyka w odniesieniu do poziomu hormonów reprodukcyjnych i aktywności mózgu (EEG).
Dodatkowo, zastosowano modelowanie obliczeniowe, które umożliwiło lepsze zrozumienie źródeł obserwowanych efektów behawioralnych.
Zespół badawczy
dr hab.
Szymon Wichary
kierownik projektu
Uniwersytet SWPS, psycholog, interesuje się rolą osobowości, emocji i stresu w podejmowaniu decyzji oraz biologicznymi źródłami różnic indywidualnych
swichary@swps.edu.pl
Wykonawcy
Dr Laurence Fiddick, Lakehead University, Orillia, Ontario, Canada
Dr Bettina von Helversen, University of Zurich, Switzerland
Dr Anna Ziomkiewicz-Wichary, Zakład Antropologii, Polska Akademia Nauk, Wrocław
Dr hab. Aneta Brzezicka, Wydział Psychologii, Uniwersytet SWPS
Wyniki
Skłonność do ryzyka
Dotychczas przeanalizowane dane pozwalają stwierdzić, że opisywana często zależność – kobiety są mniej skłonne do podejmowania ryzyka niż mężczyźni – nie jest uniwersalna. Na przykład, badając populację więźniów, zaobserwowaliśmy, że kobiety odbywające karę więzienia są równie skłonne do ryzyka co mężczyźni. W zrozumieniu źródeł tych różnic pomogło nam modelowanie matematyczne procesów decyzyjnych.
Wrażliwość na nagrodę
Zastosowany model obliczeniowy pozwolił stwierdzić, że zależności obserwowane w zachowaniu mają swoje źródło we wrażliwości na nagrodę. Kobiety odbywające karę więzienia, podobnie jak mężczyźni-więźniowie i mężczyźni z populacji ogólnej, mają wysoką wrażliwość na nagrody i tym głównie kierują się, podejmując decyzje w obliczu ryzyka, często zaniedbując możliwe negatywne konsekwencje swoich działań.
Z innych badań wiadomo, że wrażliwość na nagrodę jest związana z poziomem testosteronu. Liczymy na to, że po przeanalizowaniu wszystkich zgromadzonych danych będziemy w stanie potwierdzić tą zależność oraz uzupełnić naszą wiedzę o wyniki dotyczące innych hormonów, np. kortyzolu czy wazopresyny, które również mierzyliśmy w trakcie badań.
Publikacje
- Wichary, S., Pachur, T., Li, M. (2015). Risk-taking tendencies in prisoners and non-prisoners: Does gender matter? Journal of Behavioral Decision Making, 28, 504-514.