Psychologiczne i biologiczneźródła różnic indywidualnych w unikaniu ryzyka
psycholog, specjalista z zakresu neuroekonomii, prowadzi badania nad psychologicznymi i biologicznymi mechanizmami podejmowania decyzji
projekt naukowy
Psychologiczne i biologiczne źródła różnic indywidualnych w unikaniu ryzyka
Okres realizacji projektu: 2012-2016
Czy powszechne przekonanie, że mężczyźni charakteryzują się większą brawurą i chętniej ryzykują, jest prawdziwe? Projekt dr. Wicharego dostarcza danych na ten temat – opisuje źródła różnic indywidualnych w podejmowaniu niebezpiecznych działań przez mężczyzn i kobiety. Połączenie danych psychologicznych i neurofizjologicznych z dokładnym opisem skłonności do ryzyka, dokonanym przy pomocy modelu obliczeniowego, przyczynia się do precyzyjnego określenia relacji między mechanizmami neurofizjologicznymi a zachowaniem.
Założenia projektu
Mechanizmy zachowań ryzykownych
Pomimo licznych badań dotyczących podejmowania ryzyka, neurofizjologiczne mechanizmy zachowań ryzykownych są nadal słabo poznane. Ponadto większość badań na ten temat prowadzona jest wśród mężczyzn i koncentruje się na skłonności do poszukiwania ryzyka.
Zaczynając projekt, naukowcy założyli, że dla pełnego opisu mechanizmów zachowania związanego z ryzykiem ważne jest, aby skoncentrować się na badaniu możliwych mechanizmów awersji do ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem tych mechanizmów u kobiet.
Metodologia
W projekcie przeprowadzono serię badań behawioralnych i psychofizjologicznych:
1) badanie mające na celu adaptację metod badawczych,
2) badanie związków między podejmowaniem ryzyka a poziomami hormonów w cyklu menstruacyjnym kobiet,
3) badanie związków między podejmowaniem ryzyka a poziomami hormonów u mężczyzn,
4) badanie dotyczące różnic indywidualnych w podejmowaniu ryzyka w odniesieniu do poziomu hormonów reprodukcyjnych i aktywności mózgu (EEG).
Dodatkowo, zastosowano modelowanie obliczeniowe, które umożliwiło lepsze zrozumienie źródeł obserwowanych efektów behawioralnych.
Zespół badawczy
Wykonawcy
- dr Laurence Fiddick, Lakehead University, Orillia, Ontario, Canada
- dr Bettina von Helversen, University of Zurich, Switzerland
- dr Anna Ziomkiewicz-Wichary, Zakład Antropologii, Polska Akademia Nauk, Wrocław
- dr hab. Aneta Brzezicka, Wydział Psychologii, Uniwersytet SWPS
Wyniki
Skłonność do ryzyka
Dotychczas przeanalizowane dane pozwalają stwierdzić, że opisywana często zależność – kobiety są mniej skłonne do podejmowania ryzyka niż mężczyźni – nie jest uniwersalna. Na przykład, badając populację więźniów, zaobserwowaliśmy, że kobiety odbywające karę więzienia są równie skłonne do ryzyka co mężczyźni. W zrozumieniu źródeł tych różnic pomogło nam modelowanie matematyczne procesów decyzyjnych.
Wrażliwość na nagrodę
Zastosowany model obliczeniowy pozwolił stwierdzić, że zależności obserwowane w zachowaniu mają swoje źródło we wrażliwości na nagrodę. Kobiety odbywające karę więzienia, podobnie jak mężczyźni-więźniowie i mężczyźni z populacji ogólnej, mają wysoką wrażliwość na nagrody i tym głównie kierują się, podejmując decyzje w obliczu ryzyka, często zaniedbując możliwe negatywne konsekwencje swoich działań.
Z innych badań wiadomo, że wrażliwość na nagrodę jest związana z poziomem testosteronu. Liczymy na to, że po przeanalizowaniu wszystkich zgromadzonych danych będziemy w stanie potwierdzić tą zależność oraz uzupełnić naszą wiedzę o wyniki dotyczące innych hormonów, np. kortyzolu czy wazopresyny, które również mierzyliśmy w trakcie badań.
Publikacje
- Risk-taking tendencies in prisoners and non-prisoners: Does gender matter? Journal of Behavioral Decision Making, 28, Wichary, S., Pachur, T., Li, M. (2015).