Centrum Badań nad Traumą i Kryzysami Życiowymi
Instytut Psychologii
Centrum prowadzi badania wśród osób, które doświadczają traumatycznych przeżyć w wyniku katastrofy, tragicznego wypadku, ciężkiej choroby czy utraty osoby bliskiej. Koncentruje się na analizie wpływu traumatycznych przeżyć na rozwój osobowości.
Cele badawcze
Krytyczne zdarzenia życiowe przynoszą cierpienie i ból i mogą prowadzić nie tylko do zaburzeń psychicznych, depresji, apatii, lęku napadowego, lecz także do pogłębienia poczucia sensu i znaczenia życia, rozwoju duchowego i zmiany fundamentalnych przekonań na temat świata i samego siebie. Centrum prowadzi badania wśród osób, które doświadczają traumatycznych przeżyć w wyniku katastrofy, tragicznego wypadku, ciężkiej choroby czy utraty bliskiej osoby.
Badania o charakterze aplikacyjnym
Centrum prowadzi badania o charakterze aplikacyjnym, zwłaszcza w obszarze opracowywania i weryfikacji empirycznej skutecznych technik psychoterapii oraz pomocy psychologicznej dla osób, które doświadczyły traumy lub kryzysu życiowego.
Pierwsze tego rodzaju badanie zostało już przeprowadzone we współpracy z dr hab. Hanną Kubiak (UAM) oraz Niepubliczną Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną (działającą na Uniwersytecie SWPS w Poznaniu) i dotyczyło wykorzystywania technik narracyjnych w terapii grupowej dla rodziców młodzieży z zaburzeniami psychicznymi.
W początkowym okresie zespół koncentrować się będzie na realizacji projektu „Poszukiwanie znaczenia i sensu życia oraz wzrost osobowy w następstwie traumy: badania prospektywne”, finansowanego z grantu NCN.
Nowe metody badawcze
Ważnym celem jest także rozwój nowych metod badawczych, charakteryzujących się lepszą trafnością ekologiczną w obszarze badań dotyczących traumy i kryzysów życiowych niż dotychczas stosowane metody samoopisowe (kwestionariusze).
Zespół intensywnie pracuje nad opracowaniem i doskonaleniem metodologii łączącej podejście jakościowe i ilościowe – niektóre elementy psychologii narracyjnej, interpretacyjnej analizy fenomenologicznej oraz badania treści przekonań na temat samego siebie i świata, dynamiki zmian tożsamości narracyjnej oraz fundamentalnych przekonań. Pierwsze rezultaty zostały przedstawione na II Konferencji Psychologii Jakościowej (Katowice, wrzesień 2015) oraz Konferencji Naukowej „Wartości i sens życia” (Poznań, wrzesień 2015).
Zespół
Kierownik Centrum
psycholog, zajmuje się psychologią pozytywną oraz psychologią narracyjną
Projekty
naukowe
Centrum tworzą psychologowie łączący pasje naukowe z chęcią udzielania skutecznej pomocy osobom doświadczającym kryzysów życiowych. W swoich projektach koncentrują się na badaniu wpływu traumatycznych przeżyć na rozwój osobowości.
„Wierzymy, że prowadzone przez nas badania przyniosą nową i użyteczną wiedzę na temat tego, jak efektywnie wspierać ludzi w procesie adaptacji potraumatycznej”, mówi dr Mariusz Zięba, kierownik Centrum.
Poszukiwanie znaczenia i sensu życia oraz wzrost osobowy w następstwie traumy: badania prospektywne (dofinansowanie: 1 209 650 zł, konkurs SONATA BIS 3 NCN)
Badania przeprowadzone w ramach projektu mają dostarczyć wiedzy na temat tego, jak różne sposoby rozumienia i opowiadania o bolesnych przeżyciach wpływają na rozwój osobowości. Celem naukowym projektu jest lepsze zrozumienie roli narracji w procesie rozwoju osobowości po traumatycznym wydarzeniu, w tym przede wszystkim wzrostu potraumatycznego oraz kształtowania się i/lub rekonstrukcji poczucia sensu i znaczenia życia.
Problematyka projektu jest bardzo ważna ze względu na coraz większe narażenie ludzi na różnego rodzaju traumatyczne przeżycia, od katastrof i wypadków po ważne straty osobiste. Badania zrealizowane w projekcie będą badaniami prospektywnymi, co umożliwi uzyskanie danych dotyczących globalnego poczucia sensu życia, a następnie jego zmiany pod wpływem traumatycznego zdarzenia, a przede wszystkim czynników sprzyjających tej zmianie.
Wyniki badań dostarczą nowej wiedzy o dużym znaczeniu teoretycznym, która może znaleźć liczne zastosowania w praktyce, zwłaszcza w opracowaniu nowych metod wspierania osób, które doświadczyły wydarzeń traumatycznych.
Rozwój osobowości w wyniku krytycznych zdarzeń życiowych
Celem projektu po dkierownictwem dr Izabeli Kaźmierczak jest identyfikacja i zrozumienie mechanizmu leżącego u podstaw rozwoju osobowości (dezintegracji pozytywnej) po doświadczeniu krytycznego zdarzenia życiowego. W kontekście tym analizowane są uwarunkowania, rola oraz sam proces narracyjnej reinterpretacji znaczenia nadawanego zdarzeniu.
Badania dotyczą osób, które doznając kryzysu życiowego i trudności w samodzielnym poradzeniu sobie z nim (w stanie dezintegracji negatywnej), zgłosiły się po pomoc psychoterapeutyczną. Projekt zakłada, że specyfika psychoterapii polegająca m.in. na włączeniu krytycznego zdarzenia życiowego do historii życia oraz nadaniu mu sensu w szerszym kontekście sprzyja reinterpretacji znaczeniowej krytycznego zdarzenia życiowego, a przez to rozwojowi osobowości. U podstaw projektu leży założenie, że dzięki „intensyfikacji" procesu przejścia od dezintegracji negatywnej do pozytywnej możliwe jest zaobserwowanie całego mechanizmu w perspektywie czasu przyjętego w projekcie.
Rola elastyczności psychicznej w procesie radzenia sobie lekarzy ze śmiercią pacjenta
Celem projektu pod kierownictwem dr Katarzyny Markowskiej-Regulskiej jest zbadanie, jak personel medyczny radzi sobie ze śmiercią pacjenta, a przede wszystkim jaką rolę pełni elastyczność psychiczna. Analizie poddane zostanie również znaczenie wcześniejszych doświadczeń traumatycznych, przede wszystkim tych związanych z odejściem członka rodziny.
Wykonywanie zawodu lekarza wymaga dużego zaangażowania i ciągłej odpowiedzialności za ludzkie życie. Lekarze, pielęgniarki i inni członkowie personelu medycznego są w swojej pracy narażeni na stres, związany z towarzyszeniem pacjentowi w cierpieniu i umieraniu.
Pojęcie elastyczności psychicznej jest podstawowym pojęciem w Terapii Akceptacji i Zaangażowania (ACT), w której nadrzędnym celem terapeutycznym jest zwiększenie psychologicznej elastyczności klienta (psychological flexibility), a cel ten realizuje się poprzez połączenie strategii terapeutycznych opartych na mindfulness i akceptacji ze strategiami bezpośredniej modyfikacji zachowania. Elastyczność psychologiczna to, według ACT, zdolność pelnego doświadczania "tu i teraz" oraz kontynuowania lub zmiany zachowania w zależności od tego, czy służy ono osiągnieciu celów zgodnych z osobistymi wartościami (Hayes i in., 1999). Elastyczność psychiczna to zdolność do skutecznego działania w zgodzie z własnymi przekonaniami i oczekiwaniami, niezależnie od występujących myśli, emocji i doznań cielesnych. Poziom elastyczności psychicznej ma prawdopodobnie znaczny wpływ na wykonywanie obowiązków zawodowych przez lekarza, przede wszystkim w sytuacjach trudnych, takich jak utrata pacjenta.
Narracja w rozwoju duchowym jednostki w następstwie traumy
Zgodnie z założeniami Tedeschiego i Calhouna (2006, 2013) rozwój duchowy rozumiany jest jako rezultat głębokiego poznawczego zaangażowania jednostki w reinterpretację rozumienia siebie i świata po doświadczeniu traumy. Celem projektu pod kierownictwem mgr Marty Boczkowskiej jest analiza roli i właściwości narracji w tym procesie.