Nie tylko pracarozwinięcie modelu Job Demandas-Resources o niepowiązane z pracą zasoby własne oraz zasoby partnera życiowego

Głównym celem projektu była weryfikacja i rozbudowanie modelu Job Demands–Resources (JD–R; Demerouti, Nachreiner, Bakker i Schaufeli, 2001) o efekt rozlania (ang. spillover; Bolger, Delongis, Kessler i Wethington, 1989) i przeniesienia (ang. crossover; Westman, 2001).

W dwóch badaniach sprawdzano, czy konsekwencje wymagań nałożonych na ludzi w jednej dziedzinie życia (w pracy lub w domu) wiążą się z odczuwaniem przez nich stresu również w innych obszarach życia oraz z odczuwaniem stresu przez ich partnerów życiowych.

W ramach projektu, zaplanowano i przeprowadzono dwa badania podłużne. Każde składało się z dwóch pomiarów z 3-miesięcznym interwałem. Zasadnicze kryteria, jakie musieli spełnić badani to 1) być aktywni zawodowo co najmniej od roku; 2) mieszkać ze swoim partnerem/partnerką, co najmniej od roku.

W Badaniu 1 wzięło udział 100 osób, natomiast Badanie 2 miało charakter diadyczny i wzięło w nim udział 130 par. Analiza statystyczna dokonana została za pomocą serii analiz regresji z użyciem macro SPSS PROCESS (Badanie 1) oraz poprzez zastosowanie analizy ścieżkowej przy użyciu program AMOS (Badanie 2).

W Badaniu 1 wykazano, że poczucie przeciążenia ilością obowiązków w pracy (tzw. wymagania w pracy) „rozlewa się” poza ten obszar i powoduje, że wzrasta stres związany zarówno z samą pracą, jak i domem. Podobnie, przeciążenie obowiązkami domowymi wywołuje stres w prac.

Dzieje się tak dlatego, że wymagania w pracy i w domu prowadzą do sytuacji w której człowiek ma poczucie, że nie wywiązuje się z zadań w jednym obszarze życia (np. w rodzinie) ze względu na nawał obowiązków w innej dziedzinie (np. praca). Sytuacja ta, nazywana konfliktem praca–dom przyczynia się do spadku tzw. zasobów osobistych, a dokładnie przekonań, że jest się w stanie poradzić sobie z wymaganiami z różnych dziedzin.

W Badaniu 2 ponownie sprawdzano, czy wymagania w pracy i w domu „rozlewają się” poza obszar, z którego się wywodzą, a także czy przyczyniają się do wzrostu stresu u partnera życiowego. Badanie przeprowadzono z udziałem 130 heteroseksualnych par, które podobnie jak uczestnicy poprzedniego badania, były co najmniej od roku aktywne zawodowo i razem mieszkały.

Wyniki Badania 2 tylko częściowo potwierdziły mechanizm „rozlania” zidentyfikowany w poprzednim badaniu, co wskazuje na konieczność replikacji w przyszłości. Wykazano jednak, że wymagania w pracy, których doświadczają kobiety wpływają na zwiększenie stresu odczuwanego przez mężczyzn w obszarze pracy i domu.

Wynika to najprawdopodobniej z tego, że kiedy kobiety muszą wywiązywać się z dużej ilości zadań w pracy, istnieje zagrożenie, że nie będą w stanie wywiązać się z obowiązków domowych, które mogą w tej sytuacji przypaść partnerowi. Stres mężczyzn nie zmieniał się, kiedy kobiety mierzyły się z wysokimi wymaganiami w domu.

Z kolei stres kobiet w domu był wyższy, kiedy mężczyźni odczuwali przeciążenie obowiązkami domowymi, które zagrażało wykonywaniu ich pracy zawodowej. Być może kobiety czuły się winne lub martwiły się, że wpłynie to negatywnie na sytuację finansową rodziny.

Wyniki projektu badawczego pokazują, że konsekwencje wymagań, jakie nakładane są na ludzi w danym obszarze życia mają wpływa też na inne dziedziny życia, a także na inne osoby.

Praca, zarówno zawodowa, jak i domowa powinna być planowana w taki sposób, aby obniżać wymagania tam, gdzie to możliwe i tym samym wzmacniać zasoby osobiste.