Techniki wpływu społecznego a redukcja rozproszenia odpowiedzialnościwobec zdarzeń kryzysowych w środowisku internetowym

Celem niniejszego projektu jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie są mechanizmy sprzyjające pojawianiu się procesów rozproszenia odpowiedzialności w internecie oraz jakich mechanizmów oddziaływań społecznych można użyć do tego, aby je zminimalizować. Teoria rozproszenia odpowiedzialności zakłada, że im więcej osób przygląda się jakiemuś krytycznemu zdarzeniu (np. wypadkowi samochodowemu lub napaści), to tym mniejsza jest szansa na udzielenie pomocy jego ofierze, ponieważ osobista odpowiedzialność za podjęcie reakcji „rozprasza” się między wszystkich obserwatorów.

Pierwsi badania nad tym zjawiskiem podjęli na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych John Darley i Bibb Latané. Wyniki zarówno ich badań, jak i tych, które były prowadzone w kolejnych latach pokazały, że sytuacji, w których może dojść do rozpraszania się odpowiedzialności jest bardzo wiele – począwszy od realnego zagrożenia zdrowia i życia ofiary wypadku aż po zdarzenia życia codziennego, takie jak pomoc przy obsłudze sprzętu komputerowego czy przytrzymanie drzwi.

Jest jednak stosunkowo mało badań, które pokazywałyby, jakie są mechanizmy związane z rozproszeniem odpowiedzialności w przestrzeni internetu. Internet zaś – w szczególności portale społecznościowe – staje się miejscem, w którym bardzo wielu ludzi wchodzi w rozmaite interakcje społeczne. Jest on także przestrzenią, w której jedni internauci wystosowują różnego rodzaju prośby o pomoc wobec innych użytkowników. Coraz większe grono internautów w ogóle nie wyobraża sobie życia bez internetu i niekiedy można odnieść wrażenie, że mimo swojej wszechobecności społeczna przestrzeń internetu bywa w badaniach podstawowych obecna nie w takim stopniu, na jaki zasługuje. Jednocześnie badania, które przeprowadzono w tej materii, dotyczyły w przytłaczającej mierze rozproszenia odpowiedzialności wobec „niezagrażającej” prośby, takiej jak np. wypełnienie ankiety.

Główną ideą projektu badawczego jest sprawdzenie tego, jaka będzie dynamika procesu rozpraszania się odpowiedzialności wobec takiej sytuacji krytycznej, jak brutalna agresja internetowa wobec jednego z użytkowników oraz jakie są sposoby na jej redukcję. Zostanie przeprowadza seria badań podstawowych, które pokażą, jaka jest dynamika kształtowania się procesów rozproszenia odpowiedzialności właśnie w tym środowisku.

Warto zwrócić uwagę na to, że konsekwencje rozproszenia odpowiedzialności bywają niekiedy dramatyczne w skutkach, więc oprócz określenia podstawowego mechanizmu odpowiedzialnego za jego powstawanie chciałbym także empirycznie zweryfikować cztery metody oddziaływań społecznych, które miałyby mu zapobiegać. W psychologii społecznej znany jest szereg metod i technik wpływu społecznego, dzięki których zastosowaniu możemy zwiększyć prawdopodobieństwo spełnienia formułowanej prośby. Nie przeprowadzono jednak żadnego badania, w którym wykorzystano by je do tego, aby walczyć z rozproszeniem odpowiedzialności stricte w internecie.

Charakter projektu zakłada użycie pionierskiego oprogramowania „Social Lab”, które pozwala na zaprojektowanie do celów badawczych portalu społecznościowego oraz zaprogramowanie także innych „użytkowników”, którzy będą wchodzili w zaplanowaną i kontrolowaną interakcję z osobą badaną. Badany będzie więc miał poczucie uczestnictwa w maksymalnie realistycznych interakcjach zapośredniczonych komputerowo.