Zmiana zachowań zdrowotnych w czasie pandemii COVID-19nawyki mycia rąk
projekt naukowy
Zmiana zachowań zdrowotnych w czasie pandemii COVID-19
nawyki mycia rąk
Okres realizacji projektu
W marcu 2020 r., na początku pandemii koronawirusa, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała wytyczne dotyczące najlepszych sposobów zapobiegania COVID-19, mycie rąk było kluczowym zachowaniem zapobiegawczym. Setki celebrytów publikowało w internecie filmy, w których ochoczo myli ręce. Te filmy oraz niepokojąca globalna liczba zakażeń i zgonów związanych z koronawirusem zmusiły ludzi do słuchania i podążania za wytycznymi. Ale na jak długo? Czy w sytuacji, gdy wiele krajów łagodzi ograniczenia pandemiczne, nowo powstały nawyk częstego i starannego mycia rąk utrzyma się. Naukowcy z Uniwersytetu SWPS, pod kierownictwem prof. dr hab. Aleksandry Łuszczyńskiej, we współpracy z innymi ośrodkami badawczymi na całym świecie, spróbują określić punkty zwrotne w zmianie zachowania i zidentyfikować modyfikowalne czynniki psychospołeczne, które wpływaja na przestrzeganie wskazań dotyczących mycia rąk.
Opis projektu
Cele projektu
W marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób opublikowały wskazania dotyczące tego, jak zabezpieczać się przed zachorowaniem na COVID-19. Badania prowadzone jeszcze przed wydaniem tych wskazań świadczą, iż w obliczu pandemii COVID-19 ludzie zaczęli zmieniać swoje zachowania zdrowotne, w tym około 44% dorosłych zaczęło częściej myć ręce (Abacus Data Bulletin, marzec 2020). Co ważne, mycie rąk chroni przed infekcją, jeśli stosowane jest w określonych sytuacjach: przed jedzeniem, przed, w trakcie i po przygotowywaniu posiłków; podczas opieki nad osobami chorymi; po kasłaniu lub kichaniu; po zajmowaniu się zwierzętami; po korzystaniu z toalety; kiedy ręce są widocznie brudne (WHO, 2020; CDC, 2020). Niestety, dotychczasowe badania koncentrują się głownie na częstotliwości mycia rąk, a pomijają to, w jakim kontekście / sytuacji ręce są myte. Jest również niejasne to, czy (i jak) zachowania związane z myciem rąk zmieniają się, w zależności od zmian w liczbie zachorowań i śmiertelności związanej z COVID-19 w danym kraju. Celem projektu jest uzyskanie wglądu w złożona procesy zmiany zachowań w czasie pandemii COVID-19 posługując się myciem rąk jako przykładem zachowania prewencyjnego.
Zespół badawczy zbada następujące kwestie:
- Jakie są poziomy przestrzegania wskazań dotyczących mycia rąk, zależne od zmian w liczbie zachorowań i zmian w śmiertelności związanej z COVID-19 w danym kraju?
- Czy lęk, spostrzeganie ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz przekonania dotyczące tego czy mycie rąk jest efektywne pozwalają przewidzieć zmiany w zachowaniach związanych z myciem rąk? Czy i jak relacje między emocjami, przekonaniami i zachowaniami fluktuują, zależne od zmian w liczbie zachorowań i zmian w śmiertelności związanej z COVID-19 w danym kraju?
- Można się spodziewać, że przestrzeganie zaleceń dotyczących mycia rąk spadnie, wraz ze spadkiem zachorowań i śmiertelności związanej z COVID-19. W proponowanym projekcie zbadamy, czy emocje i przekonania (z teorii motywacji do ochrony oraz z procesualnego modelu zmiany zachowania) będą pozwalały wyjaśnić: występowanie punktów zwrotnych dla zmiany zachowania, powrót do starych nawyków, a także utrzymywanie przestrzegania wskazań dotyczących mycia rąk.
Mycie rąk chroni przed infekcją, jeśli stosowane jest w określonych sytuacjach. Niestety, dotychczasowe badania koncentrują się głównie na częstotliwości mycia rąk, pomijając to, w jakich sytuacjach ręce są myte. Niejasne jest również to, czy zachowania związane z myciem rąk zmieniają się, w zależności od zmian w liczbie zachorowań i śmiertelności związanej z COVID-19 w danym kraju.
Metody badawcze
Dane zbierane będą dwukrotnie (odstęp między pomiarami wynosić będzie 1 miesiąc). Zbadane zostaną osoby dorosłe z populacji ogólnej, mieszkające w co najmniej 10 krajach, w tym np. z Polski, Niemiec, Portugalii, Szwajcarii, Francji, Rumunii, Izraela, Gambii, Kanady, Chin, Malezji, Singapuru i Australii. Co najmniej 4000 uczestników badania wypełni kwestionariusze, przesłane za pomocą portalu internetowego. Wykorzystane zostaną kwestionariusze psychologiczne do pomiaru emocji (lęk) i przekonań (zawartych w teorii motywacji do ochrony oraz w procesualnym modelu zmiany zachowania), a także dane WHO dotyczące trendów w zachorowalności i śmiertelności związanej z COVID-19.
Wpływ spodziewanych rezultatów
Przestrzeganie zaleceń związanych z myciem rąk jest niskie w populacji ogólnej, a istniejące interwencje promujące zmianę tego zachowania przynoszą małe efekty. Potrzebna jest zmiana w podejściu do wyjaśniania zachowań, która umożliwi tworzenie nowych, bardziej efektywnych interwencji promujących mycie rąk. Pandemia COVID-19 zadziałała jako bodziec sprzyjający wzrostowi przestrzegania zaleceń, ale można spodziewać że ten wzrost będzie krótkotrwały i nastąpi powrót do starych nawyków, co przyczyni się do wzrostu infekcji. Proponowane badania pozwolą wyjaśnić trendy w zachowaniach prewencyjnych (mycie rąk), w zależności od zmian w liczbie zachorowań i zmian w śmiertelności związanej z COVID-19. Porównany dane z co najmniej 10 krajów. Zidentyfikujemy modyfikowalne czynniki psychologiczne, najsilniej związane z regularnym przestrzeganiem zaleceń i ograniczaniem nawrotów do starych nawyków. Podsumowując, projekt pozwoli na stworzenie bogatej bazy danych, zebranych wśród ponad 4000 mieszkańców np. takich krajów jak Polska, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Włochy, Francja, Rumunia, Izrael, Gambia, Chiny, Malezja, Singapur i Australii. Pozyskamy nową wiedzę dotyczącą kompleksowych procesów zmiany zachowań prewencyjnych podczas pandemii COVID-19.
Zespół badawczy
