Czy pewne wartości sprzyjają szczęściu?Systemy wartości, zaangażowanie w działanie i poczucie skuteczności a dobrostan hedonistyczny i eudajmonistyczny

Psychologowie już od jakiegoś czasu wiedzą, że niektórym osobom łatwiej jest osiągać szczęście. Jeśli ktoś jest raczej towarzyski i stabilny emocjonalnie, a mało wrażliwy, ale za to aktywny i wytrzymały – będzie prawdopodobnie dość szczęśliwą osobą. Zestaw cech predysponujących do szczęścia jest w zasadzie znany. Nie oznacza to, że inne obszary – na przykład wyuczone postawy wobec życia czy wyznawane wartości – nie wpływają na dobrostan.

W projekcie zespół badawczy zbada powiązania między systemem wartości a indywidualnym dobrostanem. Wyniki badań w tym zakresie pokazują, że na przykład silne postawy konserwatywne raczej nie sprzyjają szczęściu, a przywiązanie do osiągnięć, poszukiwanie nowych doświadczeń i cenienie niezależności łączą się raczej z wyższymi wskaźnikami szczęścia. Problem jednak w tym, że ludzie często cenią daną wartość, ale robią niewiele, żeby spełniać swoje potrzeby wynikające z tej wartości. Można cenić nowe doświadczenia, ale jeśli nie szuka się sposobów na zdobywanie tych nowych doświadczeń, to prawdopodobnie powiązanie między tą wartością i szczęściem będzie dość słabe. Ponadto, jeśli już szukamy nowych doświadczeń, bo je cenimy, to nic nam to pewnie nie da, jeśli nie będziemy czuć się w tych poszukiwaniach skuteczni.

Mechanizm, jaki zostanie zbadany w niniejszym projekcie zakłada, że większe szanse na szczęście mają te osoby, które wybierają wartości sprzyjające szczęściu, które aktywnie angażują się w realizację tych wartości oraz są w swoich wysiłkach skuteczne. Podczas badań kontrolowany będzie wpływ cech – predyspozycji do szczęścia, gdyż to one powodują, że ludzie już na wstępie różnią się poziomem szczęścia, bez względu na wyznawane wartości i sposób ich realizacji. Zatem zostanie sprawdzone, czy obszar wartości wiąże się z poczuciem szczęścia.

Choć każdy człowiek intuicyjnie wie, czym jest szczęście, to w psychologii ma ono wiele odmiennych definicji. W projekcie uwzględnione zostaną dwa rozumienia szczęścia – szczęście jako życie przyjemne (ujęcie hedonistyczne) oraz szczęście jako życie dobre, gdzie realizuje się siebie i swój potencjał (ujęcie eudajmonistyczne). Ciekawi badaczy, czy obszar cech i wartości inaczej wpływa na różne aspekty dobrego i przyjemnego życia.

Realizowany projekt będzie obejmował trzy badania. W pierwszym weźmie udział około 1000 osób reprezentujących strukturę demograficzną Polaków. Osoby te wypełnią serię kwestionariuszy na temat szczęścia, wartości, swoich zachowań i cech. W drugim badaniu przeprowadzony zostanie eksperyment z udziałem 150 osób.

Pierwsza grupa, złożona z jednej trzeciej z nich, weźmie udział w treningu, dzięki któremu będzie bardziej aktywnie i skutecznie realizować swoje wartości. Druga grupa weźmie udział w treningu niezwiązanym z wartościami, a trzecia grupa pozostanie grupą kontrolną. To badanie wykaże, czy zwiększenie zaangażowania w aktywności związane z wyznawanymi wartościami zwiększa poczucie szczęścia.

W trzecim badaniu zostanie sprawdzone, czy za powiązanie między wartościami i szczęściem rzeczywiście odpowiedzialne jest zaangażowanie w skuteczne działania. W tym badaniu trzykrotnie, w odstępach dwóch miesięcy, zbadane zostaną wartości, działanie i poczucie skuteczności oraz szczęście. Następnie za pomocą technik statystycznych prześledzimy szczegółowe powiązania między tymi obszarami.