Debata: Chiny współczesne - przemiany społeczne i kulturowe

Spotkanie jest poświęcone omówieniu książki, która ukazała się w sierpniu br., pod tytułem: „Prasa chińska o przemianach społecznych i kulturowych kraju w początkach XXI wieku”, pod red. Krzysztofa Gawlikowskiego we współpracy z Małgorzatą Ławacz, Agnieszką Łobacz, Martą Tomczak i Joanną Afek, Wyd. Akademickie Sedno i Uniwersytet SWPS, Warszawa 2020, 526 str., z ilustracjami. Łącznie pracowało nad tą książką ponad dziesięć osób.

Ta praca zbiorowa stara się ukazać Chiny współczesne oraz ich problemy w przybliżeniu tak, jak postrzega je społeczeństwo chińskie, opierając się na tamtejszej prasie. Kraj ten przeszedł od końca lat 70. XX w. najbardziej burzliwe przemiany cywilizacyjne w całej swojej historii: ewolucję od gospodarki agrarnej i wiejskiego stylu życia, do życia miejskiego i gospodarki industrialnej, a nawet postindustrialnej. Dokonywał się także demontaż systemu komunistycznego w wersji maoistowskiej i odbudowa gospodarki rynkowej, chociaż sterowanej przez państwo, jak w większości krajów post-konfucjańskich. Ideologię komunistyczną zastępowała patriotyczno-narodowa, ale nie potępiano totalnie poprzedniego systemu komunistycznego, zaś partia rządząca nadal zachowywała nazwę Komunistycznej Partii Chin. Z jednej strony przejmowano tam wzorce zachodnie, z drugiej nawiązywano coraz wyraźniej do rodzimych tradycji i podkreślano narodową specyfikę Chin oraz wyjątkowość tamtejszych rozwiązań ustrojowych. Oficjalnie deklaruje się ustrój „demokracji konsultatywnej” nawiązujący do realiów osadzonych w tradycjach przy czerpaniu demokratycznych ideałów z Zachodu. Korzystano z doświadczeń azjatyckich, europejskich i amerykańskich, ale nie przyjęto żadnego wzorca zagranicznego za podstawę, co znajdowało tam poparcie społeczne. Ukazujemy też, jak o miejscowych problemach pisze tamtejsza prasa i podajemy podstawowe informacje dotyczące jej przemian. Oczywiście transformacja chińska różni się zasadniczo od procesów transformacji w Europie Środkowej i Wschodniej.

Przemiany zachodzące od 40 lat dotyczą wszystkich sfer życia: gospodarczej, politycznej, społecznej, kulturowej, a także obyczajowej i mentalnej. Dokonało się fundamentalne przejście od społeczeństwa tradycjonalnego i biednego, z apoteozą skromności i oszczędności, do społeczeństwa konsumpcyjnego, dynamicznego, otwartego, poszukującego nowości. W wyniku polityki „reform i otwarcia” zainicjowanej przez Deng Xiaopinga w 1978 roku, a przede wszystkim przejścia do gospodarki rynkowej, na miejscu dawnych „wiejskich Chin”, zaliczanych do Trzeciego Świata, pojawił się na mapie świata nowy, supernowoczesny kraj wielkości niemal całej Europy, będący znowu, tak jak w przeszłości, największą potęgą gospodarczą, co budzi zrozumiała dumę ich mieszkańców. Z trudem godzą się z tym awansem Chin mocarstwa zachodnie, zwłaszcza USA tracące stopniowo swoją dominującą pozycję. Sprawy międzynarodowe i pozycja Chin w świecie nie są omawiane w książce, która koncentruje uwagę na mało znanych w Polsce i na Zachodzie problemach wewnętrznych, ze skomplikowanym stosunkiem do rodzimego dziedzictwa na pierwszym planie.

Prezentujemy zatem dylematy z jakimi musi się mierzyć ten kraj, problemy budzące kontrowersje wśród Chińczyków i ich niepokoje, sprawy wymagających rozwiązania, itd., tak jak przedstawiała je tamtejsza prasa na początku XXI wieku. Pamiętać przy tym warto, że polityka władz chińskich, która przyniosła skok cywilizacyjny kraju, jest według badań amerykańskich powszechnie akceptowana społecznie. Dlatego także wizje Chin z tamtejszej prasy są w znacznym stopniu akceptowane przez miejscowe elity i kształtują wyobrażenia społeczne. Ukazujemy przy tym tamtejszy kontekst kulturowy i polityczny oraz zmiany zachodzące w sferze informacji. Sytuację zmienia w latach ostatnich tamtejszy rozwój internetu. Specyficznym rysem tej pracy jest także przypominanie, o czym rzadko pamięta się na Zachodzie, że w przypadku Chin mamy do czynienia z ciągłością państwowości i dziedzictwa kulturowego w skali tysiącleci, a wiele problemów współczesnych ma odległy historycznie rodowód i osadzonych jest w tradycjach z wartościami odmiennymi w wielu aspektach od zachodnich.

Prace nad tą książką zostały zamknięte w styczniu 2020 roku, kiedy pandemia dopiero się zaczynała, dlatego problemy z nią związane nie pojawiają się w tej publikacji. Rzecz jasna brakuje tu wielu ważnych problemów, lecz omówienie wszystkich zająć by musiało kilka tomów. Staraliśmy się wybrać najciekawsze z punktu widzenia czytelnika polskiego, by ukazać współczesne realia tego kraju wychodząc daleko poza obiegowe, a często mylące, stereotypy.

Moderatorem debaty będzie dr Stanisław Kozłowski, były dyplomata interesujący się Azją, obecnie wykładowca Uniwersytetu SWPS. W panelu biorą udział: prof. Krzysztof Gawlikowski – wykładowca Uniwersytetu SWPS; dr Michał Strąk –Dyrektor Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy; amb. Krzysztof Szumski – b. ambasador w wielu krajach azjatyckich, w tym w Chinach i pan Sławomir Majman – wicedyrektor Instytutu Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego.

Pytania i krótkie komentarze można przesyłać na adres kozł[email protected], przed prelekcją ewentualnie - w sytuacjach wyjątkowych - w jej trakcie, by można było na nie odpowiedzieć po prelekcji. Transmisja debaty dostępna będzie na stronie Biblioteki »

Spotkanie będzie również dostępne w archiwum na kanale YouTube Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy.

Książkę można zakupić w wydawnictwie przez stronę: https://wydawnictwosedno.pl/jak-kupic/ lub w formacie elektronicznym: https://www.ibuk.pl/szukaj/list/prasa_chi%C5%84ska.html.

Opracowanie tekstu: prof. dr hab. Krzysztof Gawlikowski

„Jest to pierwsza od wielu lat prezentacja publiczna różnych problemów współczesnej Azji, jej relacji z Polską i światem. Cały kurs może dać zupełnie niezłą orientację osobom interesującym się tym kontynentem, studentom sinologii oraz stosunków międzynarodowych” - mówi prof. dr hab. Krzysztof Gawlikowski, kierownik Katedry Studiów Azjatyckich Uniwersytetu SWPS.

Formuła spotkań

Na zaproszenie Biblioteki Publicznej przy ul. Koszykowej w Warszawie, popularnego miejsca spotkań i debat, Katedra Cywilizacji Azji Wschodniej Uniwersytetu SWPS przygotowała cykl publicznych debat panelowych i prelekcji o Azji Wschodniej „Azjatyckie dylematy”. Spotkania dotyczą stosunków międzynarodowych, spraw wewnętrznych oraz stosunków krajów azjatyckich z Polską.

Począwszy od stycznia 2014 roku, w każdy ostatni czwartek miesiąca odbywały się spotkania „Chiny – nowa potęga”. Nowy cykl. „Azjatyckie dylematy” przybliży problemy Azji we współczesnym świecie.

W roli prelegentów i panelistów wystąpią najlepsi specjaliści z kraju i zagranicy, w tym praktycy z polskich instytucji państwowych. Spotkania organizowane są we współpracy z innymi instytucjami, w tym Warszawską Szkołą Reklamy, dzięki której nagrania debat dostępne są na stronach internetowych Uniwersytetu SWPS i Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy.

• Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy

Współpraca

• Centrum Badań Azji i Pacyfiku ISP PAN
• Katedra Cywilizacji Azji Wschodniej Uniwersytetu SWPS
• Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Chińskiej
• Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego

Kierunek Studia azjatyckie: Chiny i Azja Wschodnia oferowany na Uniwersytecie SWPS w Warszawie to studia unikatowe w Polsce i Europie.

Program kształcenia kładzie nacisk na praktyczna naukę języka chińskiego i umiejętność wykorzystywania go w realnych sytuacjach życiowych i biznesowych (720 godzin nauki). Studenci studiów azjatyckich poznają także kultury regionu, ich współczesne problemy i tradycje określające dzisiejszą rzeczywistość. Dowiadują się, jak działają służby dyplomatyczne, organizacje międzynarodowe czy biznes azjatycki. Zdobywają elementarne kompetencje do współpracy z Azjatami ze wszystkich kręgów cywilizacyjnych Azji, ze szczególnym uwzględnieniem Chin jako największego i najbardziej znaczącego kraju regionu.

Uczelnia oferuje dodatkowy semestr nauki języka chińskiego na uczelniach w Chinach oraz pomaga w uzyskaniu stypendiów na naukę w Azji.

więcej o kierunku »