Szacowanie liczebności artystów, twórców i wykonawców w Polsce
ekonomistka i teoretyk zarządzania w kulturze i przemysłach kreatywnych, założycielka fundacji Pro Cultura
projekt naukowy
Szacowanie liczebności artystów, twórców i wykonawców w Polsce
Okres realizacji projektu: 2018
Zespół Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną Uniwersytetu SWPS kierowany przez prof. Dorotę Ilczuk zbadał liczebność artystów, twórców i wykonawców, z jednoczesnym poznaniem sytuacji zawodowej i opinii tej grupy społecznej. Projekt dotyczył osób związanych z takimi branżami, jak: sztuki wizualne, architektura, muzyka, teatr, taniec, film, literatura oraz twórczość ludowa.
Opis projektu
Założenia
Głównym celem projektu było znalezienie odpowiedzi na pytanie dotyczące liczebności artystów, twórców i wykonawców na terenie całej Polski. Charakter przedsięwzięcia nosił silne znamiona badań eksploracyjnych, których uprzednio nie podjęto w takim zakresie w żadnym ośrodku naukowym bądź statystycznym. Dodatkowymi celami badania były m.in. pobudzanie aktywności środowiska w kwestii wprowadzania rozwiązań systemowych dotyczących wsparcia artystów oraz zdobycie danych szczegółowych, które pozwolą w systematyczny sposób analizować sytuację artystów, twórców i wykonawców w Polsce.
Te badania wynikały nie tylko z potrzeby eksploracji teoretycznej, lecz przede wszystkim z realnego zapotrzebowania – bez znajomości liczebności środowiska niemożliwe jest obliczenie kosztów projektowanego systemu wsparcia dla artystów, a tym samym wprowadzenie systemowych zmian w polityce kulturalnej w Polsce.
Przeprowadzone badanie liczebności artystów, twórców i wykonawców już przy pierwszych podsumowaniach okazało się bezcenne, a jego wyniki ciekawe. Dotychczasowe badania tej grupy zawodowej podejmowane były w sposób incydentalny i na podstawie odmiennych założeń badawczych.
Byt artysty cechuje niepewność – metaforyczna i dosłowna. Jestem dumna, że – kapitalizując wyniki wieloletnich badań rynku pracy artystów i twórców – udało się zrealizować niezwykle trudne przedsięwzięcie oszacowania liczebności środowiska artystów zawodowych. Potencjał naszego zespołu – naukowców i artystów – przełożył się na realizację unikalnych badań, mających zastosowanie w praktyce.
Badanie
W ciągu pięciu miesięcy wytężonej pracy badawczej wykonano szereg pionierskich czynności. Pierwszą, przy braku możliwości czerpania inspiracji z przeszłości, było stworzenie autorskiej metody badawczej. Drugą – zmierzenie się z rozproszonymi bazami danych i niejednorodnymi definicjami dotyczącymi zawodów czy pracy na rynku artystycznym. Trzecią i być może najtrudniejszą – mobilizacja środowiska artystycznego i twórczego w Polsce.
Piętnastoosobowy zespół badawczy dotarł bezpośrednio do 616 podmiotów, spośród których 69 posłużyło również jako dostawcy danych – nieocenione w swojej istotności, lecz niezwykle niejednorodne źródło informacji. Stworzone zostały dwie główne bazy danych agregujące informacje oraz szereg baz pobocznych związanych z przeprowadzonymi czynnościami (parsowanie danych internetowych, liczenie ręczne).
Środowisko artystów niezwykle zmobilizowało się do udziału w badaniu. Z uwagi na specyficzną cechę badanej grupy, jaką jest wielozawodowość (łączenie zawodu artystycznego z pozaartystycznym czy wykonywanie wielu zawodów artystycznych), uzupełniono badanie ankietą CAWI, mającą na celu m.in. zweryfikowanie listy zawodów, rozpoznanie skali wielozawodowości i specyfiki sytuacji zawodowej tej grupy.
W okresie od 1 września do 10 listopada 2018 r. w badaniu wzięło udział aż 5019 artystów, twórców i wykonawców. Pytania wykorzystane w ankiecie dotyczyły m.in. doświadczenia zawodowego, proporcji dochodów z pracy twórczej, dochodów z pozostałych źródeł, form pracy, przynależności do organizacji branżowych, warunków wykonywania zawodu i opinii na temat propozycji związanych z tzw. statusem artysty.
Wyniki i publikacja
Liczba artystów w Polsce to ok. 60 tys. osób. To nie jest duża grupa zawodowa. W potocznym wyobrażeniu artystów wydaje się być więcej. Wpływa na to powszechnie występujące w tej grupie zjawisko wielozawodowości, której współczynnik 2,5 oznacza, że grupa ta szacowana jest na około 2,5 raza większą, nawet na 150 tys. osób.
– Potencjał naszego zespołu – naukowców i artystów – przełożył się na realizację unikalnych badań, mających zastosowanie w praktyce. Oszacowanie liczebności środowiska artystów, twórców i wykonawców pozwoliło na ocenę kosztów proponowanych rozwiązań. Czekamy na planowane na 2021 r. wdrożenie rozwiązań w formie „Ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego” – mówi prof. Dorota Ilczuk.
Zapoznaj się z publikacją:
„Policzone i policzeni! Artystki i artyści w Polsce”Zespół badawczy
JM Poland, Polska Rada Muzyczna