Związek pomiędzy cyklem menstruacyjnym a lękiem i funkcjonowaniem poznawczym – moderacyjna rola stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej
Psycholog i doktorantka. Zainteresowania naukowe: funkcjonowanie poznawcze w zależności od równowagi hormonalnej organizmu, badania dzienniczkowe, psychopatologia poznawcza, psychologia pozytywna
Projekt naukowo-badawczy
Związek pomiędzy cyklem menstruacyjnym a lękiem i funkcjonowaniem poznawczym
– moderacyjna rola stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej
Okres realizacji projektu: 2021–2024
Projekt ma na celu zbadanie zależności pomiędzy cyklem menstruacyjnym, lękiem i funkcjami wykonawczymi u kobiet, które przyjmują tabletki antykoncepcyjne i u tych, które ich nie przyjmują. Z racji tego, że kobiety są grupą szczególnie narażoną na ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych, zespół badawczy postara się zgłębić wpływ przyjmowania środków antykoncepcyjnych na nastrój oraz efektywność funkcji poznawczych.
Idea
Zaburzenia lękowe są dość powszechnym zjawiskiem w naszym społeczeństwie. Charakteryzują się nieustannym i trudnym do opanowania zamartwianiem się o wszystko oraz objawami fizycznymi takimi jak ciągłe zmęczenie. Kobiety są szczególnie narażone na ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych. Wcześniejsze badania pokazują, że objawy lękowe są związane z poziomem hormonów, jednak zależność ta i jej dokładny mechanizm nie są jeszcze wystarczająco zbadane. Kobiety doświadczają hormonalnych wahań, gdyż poziomy estradiolu i progesteronu ulegają zmianom w ciągu cyklu menstruacyjnego. Ponieważ te zmiany hormonalne występują co miesiąc u kobiet od wieku dorastania do wieku średniego, warto wziąć pod uwagę ich wpływ na poziom lęku. Ponadto wiele kobiet stosuje antykoncepcję hormonalną, a jej wpływ na zdrowie psychiczne nadal nie jest w pełni poznany.
Na razie wiemy, że doustne środki antykoncepcyjne wpływają na nastrój i na funkcjonowanie poznawcze, specyficznie na efektywność funkcji wykonawczych, które są zestawem zdolności umysłowych pozwalającym nam na zachowanie informacji, koncentrację uwagi lub użycie samokontroli. Te funkcje wykonawcze są zaburzone u osób cierpiących na zaburzenia lękowe.
Cele projektu
Celem projektu jest analiza zależności między cyklem menstruacyjnym, lękiem i funkcjami wykonawczymi u kobiet, które przyjmują tabletki antykoncepcyjne i u tych, które ich nie przyjmują. Będziemy sprawdzać, czy istnieją różnice w poziomach lęku i funkcjach wykonawczych między kobietami, które przyjmują doustne środki antykoncepcyjne, a tymi, które ich nie stosują, oraz czy różnice te zmieniają się w trakcie cyklu menstruacyjnego. Będziemy również badać, czy poziom lęku u kobiet i funkcjonowanie wykonawcze zmieniają się w zależności od poziomu estradiolu i progesteronu oraz czy doustne środki antykoncepcyjne mają wpływ moderacyjny na związek między cyklem menstruacyjnym a poziomem lęku i funkcjonowaniem wykonawczym.
Metodologia
Aby lepiej zrozumieć istniejący stan wiedzy w tej dziedzinie, najpierw przeprowadzimy metaanalizę badań dotyczących związku między przyjmowaniem doustnych środków antykoncepcji a funkcjami wykonawczymi. Następnie przeprowadzimy badanie z udziałem uczestniczek przy użyciu metod mieszanych, w celu monitorowania wahań poziomu lęku i funkcji poznawczych w trakcie cyklu menstruacyjnego, u kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne i tych, które ich nie stosują. Badanie to zostanie podzielone na 3 części.
W pierwszej kolejności zrealizujemy badanie przekrojowe z wykorzystaniem kwestionariuszy i testu poznawczego. Następnie, aby przeprowadzić badanie z powtarzanymi pomiarami, zastosujemy badanie dzienniczkowe, w którym zostanie wykorzystana m. in. metoda Ecological Momentary Assessment (EMA, czyli badanie przy użyciu aplikacji na telefony komórkowe). Na koniec w laboratorium zostaną przeprowadzone pomiary hormonów i bardziej złożone pomiary funkcji poznawczych, w tym zadania polegające na śledzeniu ruchów gałek oczu za pomocą okulografu.
Użyteczność wyników
Ponieważ w ostatnich czasach nie odnotowano znaczącego postępu w leczeniu zaburzeń lękowych i wciąż nie wiemy wystarczająco dużo o wpływie doustnych środków antykoncepcyjnych na zdrowie psychiczne, badanie wpływu hormonów żeńskich pozwoli na lepsze zrozumienie objawów lękowych i funkcji wykonawczych u kobiet. Badanie to może również pozwolić na opracowanie lepszych metod leczenia dla kobiet cierpiących na lęk. Być może terapia mogłaby być dostosowana do różnych faz cyklu menstruacyjnego, a zastosowanie hormonów przyczyniłoby się do poprawy wyników terapii, natomiast skoncentrowanie się na niektórych funkcjach wykonawczych okazałoby się przydatne w treningach mających na celu zmniejszenie objawów lękowych. Dalsze możliwe wykorzystanie wyników badania mogłoby polegać na stworzeniu aplikacji na smartfony, aby pomóc kobietom z lękiem w dostosowaniu stylu życia do cyklu menstruacyjnego w celu zmniejszenia objawów lękowych.
Zespół badawczy
