realizowany
Jak zwiększyć skuteczność działania psychoterapeutycznych technik wyobrażeniowych

kierownik projektu
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS
psycholog, bada neuronalne korelaty doświadczeń emocjonalnych oraz relacje między emocjami i procesami poznawczymi
zobacz biogram wartość projektu: 2 102 807 PLN
organizacja finansująca: Narodowe Centrum Nauki
dyscyplina: psychologia
lokalizacja: Poznań
okres realizacji: 2019 2020 2021 2022 2023 2024
Terapia schematu należy do najbardziej popularnych i obiecujących kierunków psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Została opracowana, aby pomóc pacjentom zmienić dysfunkcjonalne myśli, uczucia i zachowania wynikające z awersyjnych doświadczeń z dzieciństwa. Jednym ze sposobów terapeutycznych uzyskania pożądanej zmiany jest użycie techniki wyobrażeniowej zwanej „wyobrażeniem ze zmianą scenariusza”. Zespół badawczy pod kierunkiem prof. Jarosława Michałowskiego porówna neuronalne i psychologiczne mechanizmy działania oraz skuteczność „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” i „ekspozycji w wyobraźni” u osób z wysokim poziomem lęku przed porażką.
projekt naukowy
Jak zwiększyć skuteczność działania psychoterapeutycznych technik wyobrażeniowych
Jednostka realizująca

Kwota dofinansowania2 102 807 PLN
Jednostka finansująca

Okres realizacji projektu: lipiec 2019 – czerwiec 2022
Terapia schematu należy do najbardziej popularnych i obiecujących kierunków psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Została opracowana, aby pomóc pacjentom zmienić dysfunkcjonalne myśli, uczucia i zachowania wynikające z awersyjnych doświadczeń z dzieciństwa. Jednym ze sposobów terapeutycznych uzyskania pożądanej zmiany jest użycie techniki wyobrażeniowej zwanej „wyobrażeniem ze zmianą scenariusza”. Zespół badawczy pod kierunkiem prof. Jarosława Michałowskiego porówna neuronalne i psychologiczne mechanizmy działania oraz skuteczność „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” i „ekspozycji w wyobraźni” u osób z wysokim poziomem lęku przed porażką.
Opis projektu
Założenia i metodologia
Ekspozycja w wyobraźni jest uważana za jedną z najskuteczniejszych technik terapii problemów lękowych. W ostatnich latach „ekspozycja w wyobraźni” zyskała jednak silną konkurencję – technikę zwaną „wyobrażenie ze zmianą scenariusza”. Zgodnie z najnowszymi badaniami technika ta pomaga zredukować nie tylko problemy lękowe, lecz także szereg problemów wynikających z awersyjnych doświadczeń z dzieciństwa. Wyobrażenie ze zmianą scenariusza jest stosowane przede wszystkim w terapii schematu, należącej do najbardziej popularnych i obiecujących kierunków psychoterapii poznawczo-behawioralnej. W ramach projektu porównane zostaną neuronalne i psychologiczne mechanizmy działania oraz skuteczność „ekspozycji w wyobraźni” i „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” u osób z wysokim poziomem lęku przed porażką. Uzyskane wyniki przyczynią się do uzyskania ważnych informacji w dziedzinie badań nad mechanizmami i skutecznością psychoterapii.
W technikach „ekspozycja w wyobraźni” i „wyobrażenie ze zmianą scenariusza” instruuje się pacjenta, aby wyobraził sobie negatywne doświadczenie ze swojej przeszłości (np. bycie uczestnikiem trzęsienia ziemi), które ma związek z doświadczanymi przez niego problemami psychicznymi (np. patologiczny lęk). Podczas „wyobrażeniowej ekspozycji” negatywne doświadczenie jest przedłużane, do czasu aż związane z nim emocje opadną. Podczas wyobrażenia ze zmianą scenariusza negatywne doświadczenie zostaje przerwane, a pacjent jest instruowany tak, aby zmienił jego zakończenie. Zmiana polega najczęściej na tym, że w wyobrażonej sytuacji pojawia się terapeuta pacjenta lub on sam jako dorosły i zapobiega negatywnemu zakończeniu (np. zabiera pacjenta w bezpieczne miejsce).
Naukowcy przypuszczają, że w przypadku „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” zwiększenie błędu predykcji (tj. wprowadzenia zaskakującego/niespodziewanego zakończeniu sytuacji) pozwala efektywniej modyfikować ślad pamięciowy związany z negatywnym zdarzeniem, powodując, że ta technika jest bardziej skuteczna. Ponadto z badań wynika również, że w celu dalszego zwiększenia efektów terapeutycznych technika ta wymagałaby wydłużenia czasu pomiędzy przywołaniem wspomnienia a wyobrażeniem wsparcia ze strony terapeuty, które wpłynęłoby na znaczące osłabienie śladu pamięciowego kodującego negatywne wspomnienie. W badaniu zostanie sprawdzone, która z wymienionych technik jest bardziej skuteczna oraz jakie czynniki mają wpływ na zwiększenie ich skuteczności.
W ramach projektu osoby z wysokim poziomem lęku przed porażką będą losowo przydzielone do jednej z trzech podgrup, które zostaną poddane danym warunkom terapeutycznym: „ekspozycji wyobrażeniowej”, „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” oraz „wyobrażenia ze zmianą scenariusza” z 10 minutową przerwą.
Badacze przeprowadzą badania wykorzystując pomiar psychofizjologiczny (potliwość skóry) oraz neuroobrazowy, z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego (aktywność struktur mózgowych), dzięki czemu określą wzorce neuronalne odpowiedzialne za skuteczność technik wyobrażeniowych.
Zespół badawczy
Karkosz, Stanisław
Imię i nazwisko
Stanisław Karkosz
Email
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Specjalizacja
Kognitywista
mgr Stanisław Karkoszkognitywista
Bączek, Julia
Imię i nazwisko
Julia Bączek
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}}
Email
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Laboratorium Neuronauki Emocji","Nazwa odmieniona":""}}
mgr Julia Bączek
Niklas, Anna
Imię i nazwisko
Anna Niklas
Email
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
mgr Anna Niklaskierownik zespołu klinicznego, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna
Zachowanie obiektywności i metodologicznej poprawności badania, skuteczności/mechanizmów psychoterapii jest dużym wyzwaniem, ponieważ na proces zdrowienia ma wpływ wiele różnorodnych czynników, które w trakcie badań należy kontrolować (np. relacja terapeuta-pacjent). Badania takie są jednak bardzo potrzebne, gdyż tylko obiektywne dane na temat skuteczności i stabilności efektów psychoterapii umożliwią doskonalenie złożonego procesu zdrowienia.
Michałowski, Jarosław
kierownik projektu
Tytuł
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS
Imię i nazwisko
Jarosław Michałowski
Email
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Stanowisko
profesor uczelni
Funkcja na Wydziale
{"funkcja-na-wydziale0":{"Funkcja":"dziekan","Nazwa w mianowniku":"Wydzia\u0142 Psychologii i Prawa w Poznaniu","Nazwa odmieniona":"Wydzia\u0142u Psychologii i Prawa w Poznaniu"}}
Funkcja w Instytucie
{"funkcja-w-instytucie0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Instytut Psychologii","Nazwa odmieniona":""}}
Funkcja w Centrum
{"funkcja-w-centrum0":{"Funkcja":"kierownik","Nazwa w mianowniku":"Laboratorium Neuronauki Emocji","Nazwa odmieniona":"Laboratorium Neuronauki Emocji"}}
Funkcja w Katedrze
{"funkcja-w-katedrze0":{"Funkcja":"","Nazwa w mianowniku":"Zak\u0142ad Psychologii Klinicznej i Zdrowia","Nazwa odmieniona":""}}
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPS Jarosław Michałowskipsycholog, bada neuronalne korelaty doświadczeń emocjonalnych oraz relacje między emocjami i procesami poznawczymi
Użyteczność wyników
Uzyskane w badaniach wyniki przyczynią się do uzyskania ważnych informacji w dziedzinie badań nad mechanizmami i skutecznością psychoterapii. W dłuższej perspektywie rezultaty projektu mogą poprawić skuteczność psychoterapeutycznego leczenia wyobrażeniowego w różnych problemach lękowych.