Katedra Kulturoznawstwa

Zainteresowania naukowe

Nasza kadra jest zaangażowana nie tylko w działalność naukową i dydaktyczną, ale też w działania aktywistyczne i społeczne, współpracuje również z otoczeniem biznesowym. W ramach Wydziału Nauk Humanistycznych prowadzimy studia kulturoznawcze, także o profilu praktycznym (School of Ideas). Nasza działalność jest odpowiedzią na wyzwania współczesnego świata.

Dzielimy się ze studentami umiejętnościami analizy i opisu otaczającej rzeczywistości. Przeprowadzamy diagnozy, prognozujemy kierunki przemian i poprzez naszą działalność akademicką oraz pozakademicką staramy się na nie aktywnie wpływać.

Łączy nas poczucie społecznego zobowiązania i zaangażowania naukowczyń i naukowców, działania na rzecz równości kulturowej w środowisku społecznym, zróżnicowanym pod względem narodowości, religii, płci, orientacji seksualnej, wieku itd.

Czerpiemy z dokonań naszych wybitnych poprzedniczek i poprzedników, środowiska naukowego, tworzonego m.in. przez prof. Jolantę Brach-Czainę, prof. Jerzego Bralczyka, prof. Mirosława Duchowskiego, prof. Rocha Sulimę, prof. Annę Zeidler-Janiszewską, prof. Wojciecha Bursztę, prof. Wiesława Godzica, prof. Macieja Mrozowskiego.

Koncepcja kształcenia – co nas wyróżnia

Nasza koncepcja kształcenia wywodzi się z transdyscyplinarnej, krytycznej i zaangażowanej postawy naukowców i naukowczyń. Łączy ona polską tradycję badań kultury i mediów z inspiracją niemiecką tradycją Kulturwissenschaften oraz anglosaską tradycją cultural studies. Wierzymy jednak, że najciekawsze pomysły rodzą się „pomiędzy”, także pomiędzy dyscyplinami, stąd naszym studentkom i studentom przekazujemy wiedzę i umiejętności z zakresu wykorzystania różnych „skrzynek narzędziowych”. Do tradycji krytycznej włączamy elementy spekulacji, a rozwój kompetencji diagnostyczno-badawczych łączymy z metodami m.in. z obszaru projektowania, nastawionymi na wymyślanie, testowanie i tworzenie konceptualnych, choć czasem też materialnych prototypów. Wiele osób rozpoczyna pracę już w trakcie studiów. Nasze programy nauczania często otwierają drzwi do firm i organizacji współpracujących z naszymi wykładowcami. Pracodawcy ci wiedzą, że nasi absolwenci są dobrze przygotowani, aby sprostać potrzebom współczesnego biznesu, administracji publicznej i innych organizacji.

Inspirowały nas także sposoby kształtowania programów studiów na zagranicznych uczelniach, które członkowie i członkinie zespołu odpowiedzialnego za stworzenie programów mieli okazję poznać w trakcie wspólnie realizowanych projektów. Za przykład mogą posłużyć:

• program komparatystyki medialnej z Massachusetts Institute of Technology, w którym spotykają się elementy pracy projektowej z zastosowaniem narzędzi analitycznych do badania różnych mediów;
• program nauczania i praktykowania teorii krytycznej wdrażany przez School of Criticism Theory na Cornell University;
• program zarządzania przedsięwzięciami społeczno-biznesowymi opartymi na wartościach humanistycznych promowany przez Institute of Social Ethics na University of Lucerne;
• międzykulturowe praktyki w zakresie nauczania zrównoważonego rozwoju, ochrony środowiska i wartości demokratycznych wypracowane przez Baltic University Programme;
• procesy i procedury tworzenia oferty dydaktycznej i realizacji efektów uczenia się na University College London.

Przeplatanie się komponentów teoretycznych, badawczych i projektowych zostało zainspirowane wzorcami najprężniej rozwijających się w tej chwili instytutów myślenia projektowego – Parsons School of Design w Nowym Jorku oraz Hasso Plattner Institute of Design na Uniwersytecie Stanforda.

Naszą filozofię kształcenia wyróżnia:

• Koncentracja na współczesności. Prezentowane na studiach treści oraz kształcone umiejętności mają wyposażyć studentów w aparat pojęciowy, metody i narzędzia badawcze, znajomość systemów normatywnych pozwalającą nie tylko rozumieć współczesność w całej złożoności i dynamice przemian, ale też dokonywać jej diagnozy, prognozować kierunki zmian oraz zyskiwać sprawczość przez aktywne w niej uczestnictwo.
• Interdyscyplinarność. Programy oferowanych przez nas studiów czerpią z dorobku kilku dyscyplin, rozmaitych strategii i praktyk badawczych, pozwalających dokonywać opisu i analizy złożonych zjawisk współczesności.
• Sieć wzajemnych kontaktów. Studenci mają okazję poznać nie tylko nauczycieli akademickich czy prowadzących zajęcia praktyków, ale również wielu twórców, przedstawicieli sektora kreatywnego, pracowników publicznych i prywatnych instytucji, społeczników i aktywistów z Polski i ze świata.
• Empatia. Kształcenie opiera się na wzajemnej informacji zwrotnej i podejściu empatycznym, budowaniu silnych więzi opartych na zaufaniu studentów i studentek do ich wykładowczyń i wykładowców, zaangażowanej postawie.
• Doświadczenie. Program studiów School of Ideas przewiduje bardzo rozbudowany system obowiązkowych praktyk równomiernie rozłożonych na wszystkie lata studiów. Celem praktyk (w każdym semestrze odbywających się we współpracy z innego typu podmiotem – m.in. instytucją kultury, firmą, organizacją pozarządową, jednostką miejską) jest immersja w autentyczne środowisko projektowania usług i innowacji, i tym samym zapewnienie przyszłym absolwentom możliwość legitymowania się faktycznym doświadczeniem w momencie starania się o pracę.
• Elastyczność („zwinność”, ang. agile). Programy skomponowane są w taki sposób, aby studenci i studentki zdobyli umiejętności pozwalające działać i zarządzać pracą zespołu w szybko zmieniającym się współczesnym środowisku kultury.

Zainteresowania i prace badawcze

Korzystamy z różnych tradycji badawczych, inspirując się różnymi obszarami badań – od antropologii, przez komunikację społeczną i językoznawstwo, po filozofię. To efekt zróżnicowania zainteresowań badawczych, ale też po prostu naszych biografii i biografii postaci istotnych dla polskich badań kultury i mediów, które tworzyły zrąb naszej Katedry.
Przejdź na stronę Insytutu Nauk Humanistycznych

Centra i grupy badawcze

W obrębie Instytutu Nauk Humanistycznych działają m.in.:

• Centrum Badań nad Gospodarką Kreatywną kierowane przez prof. Dorotę Ilczuk,
• Centrum Kulturowych Badań Technologii kierowane przez prof. Mirosława Filiciaka,
• Centrum Porównawczych Studiów nad Kulturami Pamięci kierowane przez dr Katarzynę Bojarską,

Jesteśmy również zaangażowani w prace uczelnianych centrów interdyscyplinarnych:

• Centrum Badań nad Ekonomiką Miejsc Pamięci, zajmującego się ekonomicznymi i kulturowymi aspektami funkcjonowania miejsc pamięci,
• Centrum Działań dla Klimatu i Transformacji Społecznych, zajmującego się badaniami postaw wobec zmian klimatycznych.

Koła naukowe

Aktywny udział w kołach studenckich uczy praktycznego wykorzystywania zdobytej, teoretycznej wiedzy, ułatwia członkom organizacji wybór ścieżki zawodowej, umożliwia wymianę doświadczeń i zainteresowań oraz integruje środowisko studenckie w zakresie nauk o mediach. Nasza uczelnia wspiera zainteresowania studentów, chętnie promując Studenckie Koła zainteresowań:

• Studenckie Studio [Klatka]
• Koło Naukowe MyGender
• Koło Naukowe School of Ideas

Nagrody za prace dyplomowe

Od 2022 r. przyznajemy nagrody i wyróżnienia w konkursie na najlepsze kulturoznawcze prace dyplomowe. Celem konkursu jest wyłonienie i nagrodzenie najlepszych prac: licencjackiej oraz magisterskiej, dotyczących kultury współczesnej i promocja nowatorskich badań w tym obszarze. Prace do konkursu mogą zgłaszać osoby promotorskie lub recenzenckie na adres:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Konferencje i spotkania

Od 2009 r. angażujemy się w działania międzyuczelnianej jednostki badawczej – utworzonego wspólnie z warszawską Akademią Sztuk Pięknych Ośrodka Badań Przestrzeni Publicznej, przekształconego w 2011 r. w Instytut Badań Przestrzeni Publicznej (IBPP). Powstało tam wiele interdyscyplinarnych badań i publikacji.

Uczestniczymy w pracach międzyuczelnianych ciał, zajmujących się badaniami mediów.

Bierzemy udział w międzynarodowych konferencjach poświęconych badaniom kultury i mediów, często je także organizujemy. W czerwcu 2023 r. organizowaliśmy 4. Zjazd Filmoznawców i Medioznawców, we wrześniu 2025 r., wspólnie z Uniwersytetem Warszawskim będziemy gościć V Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego.

Nasze publikacje

Publikujemy w ważnych dla dyscyplin nauki o kulturze i religii oraz nauki o mediach i komunikacji społecznej pismach, takich jak „Teksty drugie”, „Przegląd kulturoznawczy”, „Kultura współczesna”, „Czas kultury”, „Kwartalnik filmowy”, „Pamiętnik teatralny”, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, „Studia Slavica”, „Estetyka i Krytyka”, „Prace Kulturoznawcze”, „Elementy. Sztuka i design”, „Narracje o Zagładzie”, „Kultura i Społeczeństwo" i „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne”, a także w wysoko punktowanych czasopismach zagranicznych – m.in. „Arts”, „Memory Studies” i „Game Studies”, „Critical Studies in Television, Images. The International Journal of European Film”, „Performing Arts and Audiovisual Communication”, „European Journal of Cultural Studies”. Teksty trafiają też do książek wydawanych w prestiżowych wydawnictwach z ministerialnej listy II, jak Bloomsbury, MIT Press i Routledge.

Od 2022 r. przy Uniwersytecie SWPS afiliowane jest pismo poświęcone badaniom kultury wizualnej „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”.

Popularyzacja nauki

Przekonanie o społecznej misji kadry akademickiej przekłada się na wysokie zaangażowanie w aktywność popularyzatorską. Jesteśmy obecni w mediach tradycyjnych i społecznościowych – od prasy codziennej („Gazeta Wyborcza”, gazety lokalne), przez tygodniki opinii („Polityka”, „Newsweek”, „Tygodnik Powszechny”, „Wprost”), po programy radiowe i telewizyjne oraz liczne serwisy internetowe.

Potencjał popularyzacyjny mają też licznie przez nas podejmowane inicjatywy. Przykładem może być powstały w ramach współpracy dr Sandry Frydrysiak z Martą Majchrzak raport na temat idei siostrzeństwa, stanowiący podwalinę do działań aktywistycznych w tej tematyce. Chodzi o ujawnienie systemowego charakteru problemów kobiet dzięki praktykowaniu siostrzeństwa poprzez dzielenie się doświadczeniami dotychczas często tabuizowanymi.

Warto wspomnieć również o współpracy dra Karola Jachymka z Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Filmoteką Szkolną, Fundacją Szkoła z Klasą czy Nowymi Horyzontami Edukacji Filmowej, mającej na celu popularyzację wiedzy w zakresie (pop)kultury młodzieżowej, mediów cyfrowych i praktyk komunikacyjnych typowych dla przedstawicieli i przedstawicielek generacji Z i Alfa (dr Karol Jachymek tworzy m.in. scenariusze zajęć, prelekcji, kursy e-learningowe, a także prowadzi szkolenia dla nauczycieli, edukatorów i rodziców).