Jaka jest współczesna babcia?
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/BckgrWspolczesnababcia.jpg)
Rozpieszcza wnuki, gotuje wielki gar zupy pomidorowej i ukradkiem częstuje czekoladkami. Takie mamy często wyobrażenia na temat babci. A jaka jest rzeczywistość? Prof. Paula Pustułka, socjolożka z Uniwersytetu SWPS, w projekcie naukowym GEMTRA zbadała doświadczenie bycia babcią we współczesnej Polsce. Jak kobiety reagują na wieść o zostaniu babcią, jak realizują się w tej roli i jak ewoluowała ona na przestrzeni lat?
Czy do bycia babcią da się przygotować?
Kobiety, które wzięły udział w projekcie GEMTRA, na wieść, że zostaną babciami reagowały zawsze entuzjastycznie i radością, natomiast warto wskazać, że choć emocje są te same, to w ostatnim ćwierćwieczu bardzo zmienił się szerszy kontekst relacji rodzinnych i międzypokoleniowych w Polsce. Kobiety zostają babciami około 50. roku życia, a ponieważ żyjemy dłużej, to oznacza, że babcią można być przez niemal połowę swego życia. Coraz częściej dziadkowie dożywają dorosłości swoich wnucząt, a nawet narodzin prawnucząt. Jednocześnie współczesne pięćdziesięciolatki i sześćdziesięciolatki to Polki, które zwykle są aktywne zawodowo. Oznacza to, że narodziny wnuczki czy wnuka oraz nowa rola babci muszą wpisać się w inne zadania i role, które osoby 50+ realizują.
Mimo tego, że jest to ważna i często pełniona społecznie rola, dotychczas brakowało badań dotyczących doświadczenia bycia babcią. W projekcie GEMTRA zrealizowano badanie podłużne, co oznacza, że z badanymi kobietami badaczki rozmawiały najpierw wtedy, gdy ich córki i synowe były w ciąży, a badane przygotowywały się dopiero do roli babci, a później spotkano się z nimi ponownie, gdy ich wnuczka czy wnuk miały około roku. Możemy zatem porównywać, jak oczekiwania wobec bycia babcią zderzyły się z rzeczywistością opieki i ich relacji z wnukami. W projekcie GEMTRA zrealizowano ponad 100 wywiadów. Spośród 58. kobiet z 27. rodzin, osiem debiutowało w roli babci w trakcie trwania projektu.
Babcia – oczekiwania wobec przyszłej roli
W pierwszej fazie badania kobiety, które miały zostać babciami, często deklarowały, że będą rozpieszczać wnuka lub wnuczkę. Jednocześnie były ostrożne w deklaracjach co do poziomu swojego zaangażowania w opiekę nad dzieckiem. Nie były pewne co do oczekiwań córek i obawiały się, że ich praca zawodowa czy inne zajęcia uniemożliwią im zaangażowanie w wychowanie kolejnego pokolenia. Temat był dla nich tym bardziej trudny, że w czasie trwania ciąży córki raczej nie odbywały rozmów na temat form wsparcia w opiece, które planują i których córka może oczekiwać . Zasadniczo bardzo jasno zapowiadały, że nie będą pełnić roli opiekuńczej w pełnym wymiarze, zwłaszcza z uwagi na swoją aktywność na rynku pracy.
– Będę pracować, więc nie mam możliwości żeby zajmować się dzieckiem. Na pewno jakoś będziemy pomagać wieczorami czy w weekendy, ale też nie cały czas – powiedziała jedna z uczestniczek badania.
Współczesna rola społeczna babci jest dziś bardziej zindywidualizowana, w dużym stopniu zależy od możliwości danej osoby i międzypokoleniowych rozmów na temat realizacji tej roli. Nie jest już obwarowana tak dużymi oczekiwaniami i konwencjami jak w poprzednich pokoleniach.
![](/images-old/Biogramy/BIO-Paula-Pustulka.jpg)
Babcia debiutantka
Kobiety, które zadebiutowały w roli babci, były bardzo szczęśliwe i zachwycone wnuczętami, z którymi chętnie budowały więzi. Narodziny wnuka czy wnuczki były znaczącym wydarzeniem dla wszystkich badanych i dawały badanym ogromnie dużo radości. Jednocześnie kobiety nie zmieniały zasadniczo swojego życia, aby poświęcać się opiece. Wyraźnie starały się wspierać córki w opiece nad dziećmi, ale nie były odpowiedzialne za opiekę nad dzieckiem “na pełen etat”. Bardzo dobrze obrazuje to jedna z wypowiedzi uczestniczek badania: Jest to duża przyjemność zajmowanie się takim maluchem, jeśli człowiek zajmuje się wtedy, kiedy chce, a nie wtedy, kiedy musi. (...) Mamą się jest na 100 proc., dwadzieścia cztery godziny na dobę, a babcią jest się wtedy, kiedy się chce być babcią. (To jest) przyjemność bez odpowiedzialności.
Babcia towarzyszka
Warto powtórzyć, że mimo dużego zaangażowania i pozytywnych emocji, badane kobiety nie uważały, że zostanie babcią zrewolucjonizowało ich życie. Była to dla nich na pewno możliwość „pochwalenia się” wejściem w nową rolę czy też ścieżkę życiową. Jednak żadna z pracujących zawodowo badanych nie zrezygnowała z pracy po narodzinach wnuka lub wnuczki. Po pojawieniu się nowego członka rodziny, kontynuowały swoją aktywność zawodową. Największą satysfakcję z bycia babcią czerpały kobiety, które często spędzały czas z wnukami i wnuczkami.
– W weekendy zwykle zabieramy wnuczkę do siebie (…) albo na weekend, albo na jeden dzień zabieramy (ją) i wtedy się nią zajmujemy, na spacery jeździmy gdzieś i razem spędzamy czas, To jest wspaniałe! – mówiła jedna z badanych.
Emocjonalny ton wypowiedzi nie był tak widoczny wśród kobiet, którym okoliczności życiowe, np. konieczność opieki nad innym członkiem rodziny czy pandemia, a także mieszkanie w dużej odległości od córki czy synowej nie pozwalają na kontakt z wnukiem lub wnuczką tak często, jak sobie by tego życzyły.
Spotkania z wnuczętami traktowane są jako wydarzenia towarzyskie, podczas których można miło spędzić czas, np. spacerując, piekąc ciastka czy układając puzzle. Badane kobiety można opisać jako tzw. babcie-niezależne, które wykonują wiele ról społecznych - pracują, mają wiele zainteresowań, dbają o relacje z partnerem i przyjaciółmi. Rola babci, choć bardzo ważna, wpisuje się w układankę ich innych aktywności.
– Współczesna rola społeczna babci jest dziś bardziej zindywidualizowana, w dużym stopniu zależy od możliwości danej osoby i międzypokoleniowych rozmów na temat realizacji tej roli. Nie jest już obwarowana tak dużymi oczekiwaniami i konwencjami jak w poprzednich pokoleniach – tłumaczy prof. Paula Pustułka.
Poznaj projekt GEMTRA
Badanie zostało zrealizowane w ramach projektu GEMTRA: Tranzycja do macierzyństwa w trzech pokoleniach Polek. Głównym celem projektu GEMTRA było zbadanie procesu przejścia do macierzyństwa (ang. transition to motherhood) w perspektywie trzech pokoleń Polek: młodych kobiet oczekujących pierwszego dziecka, ich matek oraz babć. Jednym z elementów projektu było przeprowadzenie międzygeneracyjnego badania podłużnego podejmującą kwestię tranzycji do bycia babcią w Polsce. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Odwiedź stronę Projektu GEMTRA
Dowiedz się więcej o naukowczyni
Kierowniczka projektu
![](/images-old/Biogramy/thumbs/300x300/BIO-Paula-Pustulka.jpg)
Zobacz inne aktualności
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/ludzkie-sylwetki-zjazd-psps-2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/legal_design_forum_2000_1316_1.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/chinski-smok.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Polandrock_tlo2024.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/USWPSxAdobe_.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Nowy_numer_Dyferencje_Grafika.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/Perfekcjonizm_kliniczny_książka.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/FALBA_authors_grzegorz_lenart.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/naukowiec_przyszlosci_bckgr.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Psychoterapeutka_w_gabinecie.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/zarowka-symbole-edukacyjne.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/edukacja_tech_minds_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/ranking_wydzialow_prawa_rp_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/drzwi-otwarte-uswps-krakow-magdalena-pinczynska.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/legal_design_forum_teksty_wybrane_1.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Innowacje_spoleczne_relacja_z_konferencji.jpg)
![](/images/ZDJECIA/wyklady-i-spotkania/thumbs/250x250/2024_gs10_www_3x2_v1.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/chatgpt-podstawy-i-proste-zastosowania-okladka.jpg)
![](/images/images/newsy/thumbs/250x250/rektor-na-auli.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/natalia-skalik-specjalistka-ds-rekrutacji.jpg)
![](/images/ZDJECIA/thumbs/250x250/change_it_2024_ringon_naglowek.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Group_photo_USWPS_at_ERUA_Summit_in_Vilnius.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Group_photo_ERUA_Academic_Innovation_Workshop_June_2024_USWPS_.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/natalia-skalik-specjalistka-ds-rekrutacji.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/prof-kamila-jankowiak-siuda-gala-rankingu-perspektywy.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/widok-na-krakow.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/szare_komorki_2024_wyniki_naglowek.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/swiat_cyfrowy_webinar.jpg)
![](/images/images/thumbs/250x250/PASE-2-24.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/mlodziezowy-konkurs-dziennikarski/thumbs/250x250/gala-mlodziezowego-konkursu-dziennikarskiego-radia-zet-zdjecie-grupowe.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/budynek-nowozelandzkiego-parlamentu.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Stypendia_i_finansowanie.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/mlode_studia_trans_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/wyklady-i-spotkania/thumbs/250x250/legal_tech_akademia_praktykanta_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/BckgrGrob_Nieznanego_Żołnierza.jpg)
![](/images/ZDJECIA/badania-i-wdrozenia/thumbs/250x250/Raport_AI.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/uswps-warszawa-front-budynku.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/porozmawiajmy_o_aborcji_konferencja_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/Unia-jako-szansa-dla--Europy.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/mozg_klamstwo_manipulacja_pulapki_konferencja_2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/konferencje/thumbs/250x250/digital-mindscape-conference-grafika.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Dezinformacja_w_czasach_kryzysu2024.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/komentarz_do_konstytucji_RP_art_40.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Game_Design_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Iberystyka_i-_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Filologia-szwedzka-i-norweska_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Iberystyka_i-_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Filologia-szwedzka-i-norweska_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Zycie_publiczne_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/sztuka_cyfrowa_DO_2000x1316_1.jpg)
![](/images/ZDJECIA/webinar-rekrutacyjny/kwiecien-2024/thumbs/250x250/Zycie_publiczne_DO_2000x1316.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/komentarz-do-konstytucji-RP-art-79.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/Leksykon_media.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/Zaatakowani_koreańską_falą.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/family-law-and-society-okladka.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Raport_o_robotach.jpg)
![](/images/ZDJECIA/badania-i-wdrozenia/thumbs/250x250/Kobieta_wybory.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/iStock-1216383357.jpg)
![](/images/ZDJECIA/nowosci-wydawnicze/thumbs/250x250/bckgr-nowe-spinoffy.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Man-in-wheelchair.jpg)
![](/images/ZDJECIA/badania-i-wdrozenia/thumbs/250x250/przemysl_petrochemiczny.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Sad-young-man-looking-ahead.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Woman-shouting-at-another-woman-on-a-sofa.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Cognitive_function_pregnancy2.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Bank_Millennium_partnerem_kierunku_Psychologia_i_informatyka.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Dzien_z_psychologia_Katowice_2023_luty.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Nie_ma_jak_u_mamy.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Voting_behavior2.jpg)
![](/images/ZDJECIA/thumbs/250x250/Wojna_a_choroby_psychiczne.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Mimikra.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Regulacja_emocji.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Uzależnienie_od_facebooka.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Dobro_versus_zło_czyli_jak_wybieramy_polityków.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Rozwój_dziecka_a_media_ekranowe.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Substytut_mięsa.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Zaufanie_do_szczepień_antycovidowych_a_wiara_w_utarty_porządek_świata.jpg)
![](/images/thumbs/250x250/Wypalenie_zawodowe_psychoterapeutów.jpg)
![](/images/ZDJECIA/dydaktyka/thumbs/250x250/studiuj-grafike-na-uniwersytecie-swps.jpg)
![](/images/ZDJECIA/dydaktyka/thumbs/250x250/kurs-matura-2023-przygotuj-sie-do-egzaminu-dojrzalosci.jpg)
![](/images/ZDJECIA/aktualnosci/thumbs/250x250/Auschwitz-brama3.jpg)
![](/images/ZDJECIA/dydaktyka/thumbs/250x250/glowa-sie-rusza-laureaci-2022.jpg)
![](/images/ZDJECIA/dydaktyka/thumbs/250x250/mistrzowski-start-laureaci-2022.jpg)
![](/images/ZDJECIA/dydaktyka/thumbs/250x250/zakodowani-laureaci-2022-vol2.jpg)