Profesor Marek Jeziński opowiada o polityce i muzyce w „Głosach Humanistyki”
Profesor Marek Jeziński: „Nauka, i ta humanistyczna, i ścisła, jak mi się wydaje, cierpi na taką chorobę, którą można by nazwać nadprodukcją. To znaczy publikowane są teksty, które czytają recenzenci, kilka osób z czasopisma naukowego i być może znajomi autora. Tych tekstów są miliony, co sprawia, że badacz czuje się bezradny wobec takiego ogromu”.
Z trzynastego odcinka „Głosów Humanistyki” dowiesz się, w jaki sposób muzyka staje się komentarzem politycznym, a polityka znajduje odzwierciedlenie w dźwiękach.
Z kolejną wizytą w Toruniu
Nasza podróż do Torunia rozpoczęła się jeszcze przed świtem, gdy o piątej rano wsiedliśmy do pociągu we Wrocławiu. Po kilku godzinach jazdy dotarliśmy na miejsce. Przywitało nas zimne, wilgotne powietrze oraz gęsta mgła spowijająca miasto. Wciąż lekko zaspani, wsiedliśmy do taksówki, która przemknęła przez toruńskie ulice. Wkrótce z mgły wyłoniły się budynki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – czerwone ceglane mury, przestronny plac z parkingiem dla rowerów i kilka pustych stolików, czekających na cieplejszą aurę. Drogowskaz pośrodku placu pomógł nam odnaleźć Instytut Badań Informacji i Komunikacji, gdzie mieliśmy się spotkać z profesorem Jezińskim.
Po wejściu do budynku uderzyła nas jego monumentalna przestrzeń, rozjaśniona przez światło wpadające przez ogromną szklaną kopułę. W oczekiwaniu na profesora skierowaliśmy się do automatu z kawą. Minęliśmy stół do piłkarzyków i znaleźliśmy wygodne pufy, na których mogliśmy troszkę odetchnąć. Chwilę później dostrzegliśmy profesora Jezińskiego, który z naręczem książek zmierzał w stronę biblioteki. Przywitał nas ciepłym uśmiechem i zaprosił do swojego gabinetu. Następnie poprowadził nas tam przez długie, wąskie korytarze.
W końcu dotarliśmy do niewielkiego, minimalistycznego pomieszczenia – białe ściany, proste biurko z komputerem, okrągły drewniany stolik z kilkoma krzesłami oraz półki wypełnione książkami. Nad drzwiami wisiały zdjęcia profesorów i profesorek, a na ścianach – mapa Polski i fotografia Torunia. Na stole stała designerska miniaturowa choinka – pozostałość po niedawno minionych świętach. Panował spokój, a wystrój sprzyjał skupieniu. To idealne miejsce, by zanurzyć się w świat muzyki, polityki i komunikacji społecznej.
Czy profesor Marek Jeziński jest superbohaterem, którego szukamy?
Badacz polityki i komunikacji
Profesor Marek Jeziński to medioznawca i politolog. Bada muzykę jako zjawisko kulturowe. Analizuje, jak dźwięki, teksty i estetyka muzyczna kształtują odbiorców, budują tożsamość grupową oraz wpływają na komunikację masową. Interesuje go rola muzyki popularnej jako przestrzeni społecznej i politycznej, w której ścierają się różne narracje, wartości i ideologie.
Jest dyrektorem Instytutu Badań Informacji i Komunikacji oraz kierownikiem Katedry Komunikacji, Mediów i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także przewodniczącym Rady Dyscypliny. Aktywnie uczestniczy w organizacji konferencji naukowych, współpracuje też z redakcjami czasopism akademickich. W jego dorobku znajduje się wiele publikacji naukowych, w których podejmuje tematykę kultury, muzyki i polityki.
Obok badań nad muzyką i mediami profesor Jeziński zajmuje się również marketingiem politycznym, strategiami wyborczymi oraz socjologią i antropologią polityki. Analizuje język polityczny, budowanie narracji wyborczych oraz kształtowanie wizerunku polityków. Bada, w jaki sposób politycy i partie polityczne wykorzystują mitologię, symbole kulturowe oraz dźwięki do wzmacniania przekazów. Dostrzega ścisłe powiązania między muzyką, polityką i mediami, co pozwala mu tworzyć interdyscyplinarne analizy kultury współczesnej i lat minionych.
Autor i współautor wielu publikacji naukowych
Wśród publikacji profesora Jezińskiego warto wymienić następujące:
- „Tytus, Romek i A’Tomek i twórczość komiksowa Henryka J. Chmielewskiego” (Wydawnictwo Naukowe UMK, 2024);
- „Muzyka popularna i jej odbiorcy w poszukiwaniu autorytetu” (Wydawnictwo Naukowe UMK, 2017);
- „O rezyliencyjnej sile muzyki uwag kilka” – artykuł w „Rocznikach Humanistycznych” (2024);
- „Institutionalization of Hate Speech as a Daily Media Practice: The Case of “Wiadomości” TVP1” – artykuł w „Journalism Practice” (2023);
- „The response of Polish performance artists to cultural policies during the pandemic: liminality, precarity and resilience” – artykuł w „International Journal of Cultural Policy” (2022);
- „Parlamentarny dyskurs antyunijny jako przykład tendencji kontrakulturacyjnych w polityce polskiej. Przypadek Samoobrony RP i Ligi Polskich Rodzin” – rozdział w książce „Globalizacja – integracja – transformacja. Główne problemy globalizacji, integracji europejskiej oraz transformacji politycznej” (Wydawnictwo Adam Marszałek, 2023).
Od zawsze fascynowała go muzyka
Profesor Marek Jeziński jest pasjonatem muzyki, szczególnie rocka progresywnego i alternatywnego. Jako nastolatek był wiernym słuchaczem Radiowej Trójki i Rozgłośni Harcerskiej, uczestniczył też w festiwalach muzycznych w Jarocinie i Brodnicy, gdzie zetknął się z żywą kontrkulturą i niezależnymi brzmieniami.
Przez wiele lat był członkiem zespołu Tacuara Nod. Brał także udział w projektach artystycznych takich jak L2&T, Tales of Nod i Der Birken. Łączył tradycyjne instrumenty – np. gitarę elektryczną – z mniej konwencjonalnymi dźwiękami sitaru, mandoliny, a nawet wiertarek, zabawek czy słoików wypełnionych metalowymi kulkami. Eksperymentował z dźwiękiem. Czerpiąc inspiracje z krautrocka, awangardy, jazzu, nowej fali i post-punka, tworzył muzykę na pograniczu różnych stylistyk.
Jego zainteresowania artystyczne i naukowe nieustannie się przenikają.
Muzyka zaangażowana politycznie
Rozmowa z profesorem dotyczyła wielu tematów – polityki, mediów, kultury i historii muzyki. Odkrywaliśmy, jak dźwięki i narracje kształtują społeczne emocje, jakie miejsce zajmuje technologia w polityce oraz dlaczego symbole i mity wciąż odgrywają zasadniczą rolę w mechanizmach władzy.
Polityka zawsze będzie bazowała na symbolach, na generowaniu pewnych emocji, które polityk będzie chciał kontrolować.
Profesor Jeziński zwrócił uwagę, że muzyka zaangażowana politycznie ma długą tradycję, sięgającą co najmniej średniowiecza. Protest songs nie są wynalazkiem XX w., choć to wtedy zyskały na sile jako element ruchów społecznych. Już w dawnych pieśniach ludowych pojawiały się motywy krytyczne wobec władzy i niesprawiedliwości. Ludzie od wieków posługiwali się muzyką, aby wyrażać sprzeciw i nadzieję na zmianę. Współczesne utwory o charakterze politycznym nadal pełnią tę funkcję, odwołując się do uniwersalnych wartości i emocji, które łączą ludzi niezależnie od epoki.
Kolejnym wątkiem, który pojawił się w rozmowie, była ewolucja marketingu politycznego. Profesor zauważył, że w przeszłości przekazywano konkretne idee i programy, natomiast dziś coraz częściej liczy się przede wszystkim forma. Bez mediów nie można już funkcjonować w polityce, a sama polityka bywa sprowadzana do technik komunikacyjnych.
Staramy się dokumentować to, co jest tu i teraz, bo nikt inny za nas tego nie zrobi.
Narracje polityczne niczym muzyka
Nasz rozmówca podkreślił, że polityka od zawsze bazuje na mitach i symbolach. Władza nie jest jedynie pragmatycznym zarządzaniem państwem – to również sztuka kreowania narracji, które oddziałują na emocje społeczne. Zaznaczył także, że polityka ma swoje źródła w rytuałach religijnych, a elementy sakralne wciąż przenikają do sfery publicznej, co widać chociażby w tym, jak politycy budują swój wizerunek.
Profesor pokazał nam, jak wiele wspólnego mają narracje polityczne oraz muzyczne eksperymenty. W polityce dźwiękiem są przemówienia, hasła czy slogany formujące naszą percepcję rzeczywistości. W muzyce brzmienia i rytm budują atmosferę, która może poruszyć, zainspirować lub zmusić do refleksji. Sztuka i polityka od wieków się przeplatają, wzajemnie na siebie oddziałują i kształtują ludzkie emocje.
Co znajdziesz w odcinku
W tym odcinku profesor Jeziński opowiada o politycznych mitach, mediach i muzyce jako formie buntu. Posłuchaj podcastu, jeśli chcesz zrozumieć mechanizmy rządzące światem oraz odkryć, jak bardzo muzyka wpływa na naszą codzienność.
Poznasz odpowiedzi na wiele pytań:
- Co jest istotą polityki?
- Jak wyglądała rzeczywistość muzyczna lat 70.?
- Jakie są ulubione zespoły rockowe profesora Jezińskiego?
- Jak zaczęła się jego przygoda z muzyką?
- Czy profesor-muzyk ma fanów wśród studentów?
- Jak połączyć role w naukach społecznych?
- Na czym polegało otwarcie się rynku muzycznego w Polsce w latach 90.?
- Jak się oderwać od akademii?
Jeśli chcesz poznać więcej inspirujących postaci humanistyki i nauk społecznych, śledź media społecznościowe „Głosów Humanistyki” i bądź na bieżąco z kolejnymi odcinkami!
Zobacz inne aktualności
