„Kogo obchodzi to, co jest naprawdę?” – pyta profesor Tomasz Aleksandrowicz w „Głosach Humanistyki”
Profesor Tomasz Aleksandrowicz: „W społeczeństwie informacyjnym (…) podstawowym dylematem jest nadmiar informacji. Nie jesteśmy w stanie zweryfikować ich wszystkich. Większość Amerykanów bardziej wierzy w to, co przeczyta (…) na Twitterze, niż w to, co usłyszy z mediów głównego nurtu”.
W tym odcinku rozmawiamy z ekspertem w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, byłym funkcjonariuszem służb specjalnych. Dowiedz się, kto dziś kształtuje rzeczywistość, oraz dlaczego nie należy się bać szukać prawdy!
Przy kawie w sercu stolicy
Dotarliśmy do Warszawy około godziny jedenastej. Drzewa wciąż stały nagie, jednak w powietrzu już unosiła się obietnica cieplejszych dni, a intensywnie grzejące słońce zapowiadało powrót wiosennej aury. Na naszego rozmówcę czekaliśmy pod Pałacem Kultury i Nauki. Wraz z wybiciem umówionej godziny wyłonił się na horyzoncie. Rozejrzeliśmy się, szukając odpowiedniego miejsca na rozmowę, i naszą uwagę przykuły duże czerwone litery napisu „BAR”. Za ciężkimi drewnianymi drzwiami znikały kolejne osoby, co oznaczało, że miejsce jest nie tylko otwarte, ale też lubiane. Postanowiliśmy tam zajrzeć.
Jak się okazało, bar przed południem zamieniał się w kawiarnię, w której poranne rozmowy mieszały się z zapachem świeżego pieczywa. Jasne ściany, artystyczne detale i subtelne ślady dawnej architektury tworzyły inspirującą przestrzeń. Znaleźliśmy stolik z boku, skąd mogliśmy obserwować resztę sali, nie przeszkadzając obsłudze. Ostrożnie rozstawiliśmy sprzęt do nagrywania, podczas gdy profesor zabawiał nas rozmową, delektując się kawą. Na środku stołu postawiliśmy karafkę z wodą i wcisnęliśmy przycisk „nagrywaj”.
Czy profesor Aleksandrowicz jest superbohaterem, którego szukamy?
Ekspert od bezpieczeństwa narodowego
Tomasz Aleksandrowicz to profesor Akademii Szkoły Policji w Szczytnie, doktor habilitowany nauk o bezpieczeństwie. Od lat zgłębia złożone mechanizmy bezpieczeństwa narodowego, a jego badania koncentrują się na prawnych i politycznych aspektach współczesnego terroryzmu, wojnie informacyjnej, a także nieustannie ewoluującym paradygmacie dyscypliny. Uznawany jest za jednego z czołowych ekspertów w dziedzinie wywiadu gospodarczego.
Droga naukowa prowadziła naszego rozmówcę przez studia doktoranckie z prawa, które ukończył w Akademii Policji w Szczytnie oraz na prestiżowym Moscow State Institute of International Relations (MGIMO). Stopień doktora habilitowanego nauk o bezpieczeństwie zdobył w Akademii Sztuki Wojennej. Doświadczenie zyskiwał nie tylko na uniwersytetach – przez lata był funkcjonariuszem polskich służb specjalnych oraz członkiem Zespołu Doradców Prezydenta RP.
Dzielił się swoją praktyczną wiedzą ze studentkami i studentami Collegium Civitas, Uczelni Łazarskiego w Warszawie oraz Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, gdzie pełnił funkcję dziekana. Obecnie kontynuuje działalność naukową w Akademii Szkoły Policji w Szczytnie.
Profesor Aleksandrowicz od lat współtworzy środowisko badawcze i eksperckie w Polsce. Jest ekspertem Narodowego Centrum Studiów Strategicznych oraz specjalistą ds. zarządzania informacją w Centrum Badań nad Terroryzmem. Zasiada w radach programowych Instytutu Analizy Informacji Collegium Civitas (który współtworzył) oraz Instytutu Studiów nad Terroryzmem Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Kieruje radą nadzorczą Zarządu Wywiadu Ekonomicznego. W latach 2010–2012 był zastępcą przewodniczącego Zespołu Koncepcji Działania Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, a obecnie – w 2025 r. – pełni funkcję specjalisty w Zespole Doradców Kancelarii Prezydenta RP. Jest również stałym współpracownikiem Instytutu Prawa Międzynarodowego Uniwersytetu Warszawskiego, a także zasiada w radzie programowej miesięcznika „Ekspert Ochrony Informacji”. Wspiera Fundację Po.Int, która łączy świat nauki z doświadczeniem oficerów służb wywiadowczych.
Jeśli praca zawodowa zawsze była pasją, to z upływem lat pojawia się problem. Nadchodzi bowiem taki moment, w którym człowiek przestaje pracować zawodowo – i wtedy traci to hobby, traci tę pasję.
Autor wielu publikacji
Bohater odcinka jest autorem ponad 100 książek i artykułów naukowych. Jego prace dotyczą bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, terroryzmu oraz teorii analizy informacji. Warto wymienić następujące:
- „Terroryzm międzynarodowy. Wydanie zaktualizowane” (2017, Editions Spotkania);
- „Podstawy walki informacyjnej” (2016, Editions Spotkania);
- „Świat w sieci. Państwa, społeczeństwa, ludzie. W poszukiwaniu nowego paradygmatu bezpieczeństwa narodowego” (2018, Wydawnictwo Difin);
- „Bezpieczeństwo w Unii Europejskiej” (2011, Wydawnictwo Difin);
- „Prognozowanie zagrożeń terrorystycznych. Aspekty metodologiczne” (2022, Wydawnictwo Difin).
Poza pracą: las, muzyka i błądzenie myśli
Profesor Aleksandrowicz jest mężem utalentowanej artystki oraz opiekunem dwóch energicznych psów, z którymi lubi biegać po nadmorskim lesie – to właśnie kontakt z naturą pomaga mu odzyskać wewnętrzną równowagę. Fascynuje go współczesne science fiction. W wolnych chwilach chętnie słucha Lennona, Beatlesów czy Boba Dylana. Największy spokój przynosi mu jednak długa jazda samochodem, pozwalająca oderwać się od naukowych rozważań.
Polityka i nauka pisane lękiem
W trakcie naszej rozmowy profesor Aleksandrowicz postawił tezę, że polityka to coś zupełnie innego niż medialne obrazki, które docierają do odbiorców. Manipulacja informacją stała się codziennością, a nadmiar informacji odbiera nam zdolność do ich weryfikacji. Co gorsza – zdaniem naszego rozmówcy – nawet w nauce widać, jak łatwo gubimy się w „walce o punkciki”, zapominając o tym, że prawdziwa praca badawcza wymaga odwagi, otwartości i ciągłej gotowości do popełniania błędów.
O czym rozmawiamy w tym odcinku
Z profesorem Aleksandrowiczem rozmawiamy o teoriach spiskowych i tendencjach antyintelektualnych, a także szukamy odpowiedzi na pytanie, komu wierzymy w dobie mikrotargetingu. W tym kontekście nasz rozmówca tłumaczy, dlaczego nie wolno się bać, nawet jeśli to, co odkrywamy, nie zawsze jest wygodne. Strach jest naszym największym wrogiem, ponieważ odbiera zdolność do obiektywnego myślenia, trzeźwego spojrzenia na fakty i podejmowania decyzji, które mogą zmienić świat. Stale wracamy do pytania: kto dziś kształtuje rzeczywistość i czy badacz ma w ogóle na nią wpływ?
Bohater odcinka podkreśla, jak łatwo dać się złapać w pułapkę myślenia, że jedno doświadczenie jest lepsze od drugiego. Jego zdaniem nie ma zawodów gorszych ani lepszych – są tylko takie, które się lubi bądź nie.
Profesor opowiada też o tym, jak jego doświadczenia z pracy w służbach, obserwacja polityki i codzienne obcowanie z wiedzą o terroryzmie i wojnach wpłynęły na jego myślenie jako naukowca i nauczyły go, że nie można zamykać oczu na rzeczywistość – nawet jeśli bywa ona brutalna czy niezrozumiała.
Nie jestem w stanie udzielić pomocy wszystkim ludziom, którzy jej potrzebują. Jednak jeśli pomogę chociaż jednej osobie, to lepiej, niż jakbym nie pomógł nikomu.
W tym odcinku znajdziesz odpowiedzi na pytania:
- Co znaczy bezpieczeństwo w świecie, w którym prawo międzynarodowe bywa pretekstem do użycia siły?
- Co jest złego w tym, że praca jest naszym hobby?
- Co można przenieść z doświadczenia zawodowego do pracy badacza?
- Czy specjalista ds. bezpieczeństwa może być optymistą?
- Czy mamy pomysł na nowy paradygmat?
- Komu chcemy wierzyć?
- Czy teorie spiskowe należą do głównego nurtu współczesnej kultury?
- Po co nam naiwność w nauce?
- Czy powinniśmy potępiać terroryzm?
- Jaka jest największa porażka demokratycznego państwa?
- Czy Ukraina powinna się poddać?
- Jak przestać myśleć?
- Czym jest bezpieczeństwo zintegrowane?
Jeśli chcesz poznać więcej inspirujących postaci humanistyki i nauk społecznych, śledź media społecznościowe „Głosów Humanistyki” i bądź na bieżąco z kolejnymi odcinkami!
Zobacz inne aktualności
