Kto i dlaczego pomaga uchodźcom z Ukrainy? Projekt badawczy z grantem Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
W pierwszym konkursie na polsko-ukraińskie projekty badawcze Fundacji na rzecz Nauki Polskiej roczny grant otrzymał projekt dr hab. Agaty Chudzickiej-Czupały, prof. Uniwersytetu SWPS, realizowany wspólnie z prof. dr hab. Nadiyą Hapon z Ukrainy. Naukowczynie chcą zbadać motywacje wolontariuszy pomagających uchodźcom wojennym z Ukrainy. Projekt wzbudził duże zainteresowanie międzynarodowego jury i został świetnie oceniony. Badania pomogą w przyszłych rekrutacjach wolontariuszy i koordynacji ich pracy.
Co motywuje wolontariuszy?
Wspieranie ukraińskich uchodźców wymaga od osób niosących im pomoc wiele zaangażowania i wysiłku, mimo to wolontariusze (w tym e-wolontariusze) nie oczekują za swoje działania gratyfikacji finansowej. Co sprawia, że się na to decydują? Zbada to naukowczyni z Wydziału Psychologii w Katowicach Uniwersytetu SWPS.
Projekt Strengthening people’s commitment to volunteering for refugees from Ukraine. Motivations of volunteers and intentions behind volunteering – the role of psychological and social factors („Wzmacnianie zaangażowania ludzi w wolontariat na rzecz uchodźców z Ukrainy. Motywacja wolontariuszy i intencje podejmowania takiej aktywności – rola czynników psychologicznych i społecznych”) ma na celu poznanie ich motywacji, intencji i uwarunkowań (psychologicznych oraz społecznych). Przeanalizowane zostaną również skutki wolontariatu – w tym negatywne, o których rzadko się wspomina.
Aby organizować wolontariat, który zaspokaja ludzkie potrzeby, pozwala na realizację ważnych motywów i przynosi ludziom indywidualne korzyści, nie można abstrahować od możliwych negatywnych konsekwencji. Negatywne aspekty wolontariatu były dotąd badane znacznie rzadziej niż jego potencjalne benefity. Dlatego zamierzamy dowiedzieć się
nie tylko, co kieruje wolontariuszami, ale również z jakimi kosztami natury psychologicznej wiąże się taka aktywność. Z prof. Nadiyą Hapon wierzymy, że nasze badania będą krokiem w kierunku budowania systemu dbałości o dobrostan wolontariuszy i wspierania ich. Aktywność taka jest bowiem często niedoceniana, a sami wolontariusze niejednokrotnie potrzebują wsparcia. Projekt ma, w naszej intencji, przełożyć się bezpośrednio na wzmacnianie długotrwałego zaangażowania wolontariuszy w pracę.
Na podstawie wyników prac badawczych opracowane zostaną:
- holistyczny model zaangażowania wolontariuszy;
- wytyczne dla organizacji pozarządowych i samorządowych w zakresie wolontariatu;
- narzędzie do diagnozowania predyspozycji i motywów pomagania (zostanie udostępnione organizacjom i osobom koordynującym pracę wolontariuszy).
Kierowniczki projektu:
- dr hab. Agata Chudzicka-Czupała:
dr hab., prof. Uniwersytetu SWPSAgata Chudzicka-Czupała
Prowadzi badania w obszarze psychologii zdrowia, interesuje się psychologicznymi kosztami udziału w traumatycznych wydarzeniach, uwarunkowaniami zdrowia psychicznego i stresu doświadczanego w sytuacjach trudnych, takich jak pandemia czy wojna. Badając te zjawiska, współpracuje na co dzień z psychologami i psychiatrami z całego świata, analizując kulturowe uwarunkowania stanu zdrowia psychicznego ludzi po wybuchu wojny w Ukrainie i w czasie pandemii COVID-19. W pracy naukowej interesuje ją moralność, skłonności do nieetycznego zachowania się, mobbingu i oceny jego przejawów u innych. Jest autorką kilkudziesięciu publikacji, w tym kilku książek, oraz laureatką krajowych i międzynarodowych nagród za działalność naukową, którą od wielu lat łączy z praktyką. Na Uniwersytecie SWPS wykłada przedmioty: wprowadzene do psychologii, historia i współczesność, psychologia pracy i organizacji, psychologia społeczna, komunikacja międzykulturowa, nieetyczne zachowania ludzi w organizacji. Prowadzi również seminaria i fakultety. Jest kierowniczką studiów podyplomowych psychologia zachowań społecznych i organizacyjnych.
- prof. dr hab. Nadiya Hapon (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki)
Inne projekty nagrodzone 12-miesięcznym grantem
Projekt 24.02.2022, 5 am: Testimonies from War („24.02.2022, 5 rano: Świadectwa wojny”) polega na zebraniu osobistych historii ofiar rosyjskiej agresji w 2022 r.. Wywiady z nimi zostaną przeprowadzone w Ukrainie i w krajach, które przyjęły uchodźców. W projekt zaangażowane są Luksemburg i Wielka Brytania.
Kierowniczki projektu:
- dr Anna Wylegała (Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk)
- dr Natalia Otrishchenko (Centrum Historii Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej we Lwowie)
Grant otrzymał również projekt From discourse of ‘Europeanness’ to EU membership: integration narratives in Poland and Ukraine in comparative perspective. Merging theoretical and utilitarian approach („Od dyskursu «europejskości» do członkostwa w UE: narracje integracyjne w Polsce i w Ukrainie w perspektywie porównawczej. Połączenie podejścia teoretycznego i utylitarnego”), w którym naukowcy zbadają i porównają tendencje w postawach prointegracyjnych w polskim i ukraińskim społeczeństwie oraz wpływ historii i polityki na zrozumienie narracji o integracji i dialogu.
Kierownicy projektu:
- dr. hab. Sławomir Łukasiewicz, prof. KUL-u (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II)
- dr. Mykoła Riabczuk (Instytut Badań Politycznych i Etnicznych im. I. F. Kurasa Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie)
Więcej o nagrodzonych projektach
Program Współpracy Polsko-Ukraińskiej
Po wybuchu wojny w Ukrainie Fundacja na rzecz Nauki Polskiej uruchomiła Program Współpracy Polsko-Ukraińskiej, aby wesprzeć naukowców i naukowczynie z Ukrainy. Program obejmuje dwa konkursy na społeczne lub humanistyczne projekty badawcze koordynowane przez pary uczonych: jednego z Ukrainy i jednego z Polski. Zgłaszane projekty mają dotyczyć tematów ważnych dla obu krajów: rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, demokracji, integracji europejskiej czy bezpieczeństwa. Sześć najlepszych otrzyma 12-miesięczne granty w wysokości 268 800 zł.
Więcej o Programie Współpracy Polsko-Ukraińskiej
Pierwszy konkurs
Trwał od kwietnia do lipca 2022 r. Dwuetapową ocenę złożonych wniosków przeprowadziło międzynarodowe jury, w którym znaleźli się specjaliści z Kanady, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii i Włoch, a także dwóch niezależnych obserwatorów z Ukrainy i Polski. 67 spośród 73 złożonych wniosków przeszło etap weryfikacji formalnej, kwalifikując się do oceny merytorycznej, a dofinansowanie uzyskają trzy z nich.
Drugi konkurs
Nabór wniosków zostanie uruchomiony wkrótce. Będzie można je składać do 30 września 2022 r.
Zbiórka pieniężna
W obecnej sytuacji naukowcy i naukowczynie z Ukrainy potrzebują wsparcia, aby móc kontynuować pracę badawczą. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej prowadzi zbiórkę środków na zatrudnienie ich w polsko-ukraińskich projektach. Środki pozyskane z darowizn zostaną przeznaczone jako wynagrodzenie dla przyszłych laureatów i laureatek programu, a także na realizację ważnych dla Polski i Ukrainy projektów. Liczy się każda wpłata.
Zobacz inne aktualności
